Bokkenrijders en hun afstammelingen

Bosch

036

De Glaeser, herbergier uit Heek, gevlucht, verbannen 1775

Anton Bosch Catharina Kerckherderen Geertruid Bosch Peter Broun Lins Schouteten

Anton Bosch, genoemd 'de Glaeser', wordt 1 apr. 1709 gedoopt in Voerendaal als zoon van Anton en Elisabeth Schepers. Een oom van Anton Bosch* uit Walem, die een zoon is van zijn broer Hendrik. Hij woont in de Heek en heeft daar een herberg, werkt ook als glazenmaker en bezoekt zijn klanten in de omgeving. Bezit een huis en diverse stukken land, die samen een behoorlijke waarde vertegenwoordigen evenals de roerende goederen in zijn huis. Hij trouwt 13 nov. 1734 in Hulsberg met Anna Catharina Kerckherderen*, gedoopt 14 mei 1706 in Hulsberg als dochter van Joannes en Joanna Timmers. De ondertrouw bij de Hervormde Gemeente in Klimmen vind eerder plaats op 14 mei: de reden van de ongewoon lange tijd tussen ondertrouw en huwelijk is niet bekend. Uit dit huwelijk worden vijf kinderen geboren tussen 1735 en 1748, waaronder Geertruid Bosch*. Voorzover bekend is Peter Broun (Bruijn)* uit Heerlen tijdens zijn scherp verhoor op 18 juni 1773 de eerste die mensen beschuldigd van buiten de bank Heerlen: Anton en Lins Schouteten*. Lins is 29 juni aangehouden, maar Anton is later spoorloos verdwenen als het gerecht hem wil aanhouden. Zijn vrouw verklaard desgevragd dat hij vertrokken is naar Oostindië voor de kamer van de V.O.C. in Middelburg. Dochter Geertruid vertelt dat advocaat Pelt loslippig geweest zou zijn en dat zwager, c.q. schoonzoon Joannes Bude haar vader tegen diens zin meegenomen had naar Hulsberg en dat een neef Dieudonné hem daarna te paard naar Maastricht heeft gebracht en vandaar een paar dagen later weer naar een onbekende plaats. Anton wordt ervan beticht een van de bendeleiders te zijn in Staats-Valkenburg: "Door vele van zijn naburen tot de godloze bende te verleiden en vervoeren, door handgeld of vrij teren en smullen te geven en daarna derselven door het afleggen van de bij hun bende gewoonlijk gruwel-eed mede in de benden te incorpereren..." Bij vele overvallen zou hij leiding hebben gegeven. In een lijst die het Hooggerecht van Valkenburg eind 1774 opstelt worden 25 gevangenen genoemd die hem beschuldigen, (bijna) allen onder tortuur en dan is er sprake van betrokkenheid bij 23 misdrijven. Ook daarna valt zijn naam voortdurend tot 1777 het einde van de pijnlijke verhoren. Arrestatiebevel 19 okt. 1774 tegen hem, Anna Catharina Kerckherderen en dochter Geertruid; zij zijn gevlucht. Vrouw en dochter zijn wel gedetineerd en Anna Catharina komt tamelijk snel weer vrij, maar dochter Geertruid is nog lang opgesloten gebleven. Anton wordt bij verstek verbannen op 16 februari 1775, maar er is nooit meer iets van hem vernomen. Anna Catharina Kerckherderen overlijdt 6 dec. 1781 in Hulsberg.

ZIE VERDER:

— Documenten: Gicht van landaankoop 1764
..........In: Scherp verhoor Lins Schouteten 16 juli 1773
..........In: Scherp verhoor Pieter Gerrits 3 aug. 1773
..........Verkoop roerende goederen 8 dec. 1773
..........In: Nader scherp verhoor Lins Schouteten 21 juni 1774
..........In: Continuatie scherp verhoor Lins Schouteten 22 juni 1774
..........Lijst Valkenburg juli 1774
..........In: Scherp examen Joannes Lahaye 4/5 aug. 1774
..........In: Scherp verhoor Daniel Hollanders 4 nov.1774
..........Verhoor van vrouw Catharina op 8 nov. 1774
..........In: Scherp verhoor Daniel Hollanders 9 nov.1774
..........In: Scherp examen Anton Emonts 30 nov. 1774
..........In: Scherpe verhoren van Joannes Haesen 5 dec. 1774
..........Dagvaarding 15 dec. 1774
..........Overzicht beschuldigingen eind 1774
..........Strafvordering in verstekprocedure 1774/5
..........Notarieel onderzoek naar bezit 21 feb. 1775
..........In: Scherp examen dochter Geertruid Bosch 23 maart 1775
..........In: Scherp examen dochter Geertruid Bosch 24 maart 1775
..........In: Continuatie verhoor dochter Geertruid 28 maart 1775
..........Strafeis maar geen vonnis tegen vrouw Catharina
..........In: Scherp verhoor dochter Geertruid 1 juni 1775
..........In: Continuatie scherp verhoor dochter Geertruid 2 juni 1775
..........In: Criminele rol Valkenburg 2 juni 1775
..........In: Nader verhoor en recollectie Geertruijd Bosch 2/3 nov. 1775
..........Lijst vervolgden, Valkenburg 1775
..........Meting land en bezit 15 nov. 1775
..........Aanbreng goederen door vrouw Catharina 14 dec. 1775
..........Vrouw Catharina verkoopt land 25 apr. 1776
..........In: Protocol scherp examen Arnold Lassauw 9 nov. 1775
..........Koper van land leent geld daarvoor 27 apr. 1776
..........In: Scherp examen van neef Anton Bosch 30 apr. 1776
..........Opbrengt executoriale verkoop
..........Lijst Valkenburg juli 1776

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 50 *
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 35 [kopie Sleinada]
...- Ramaekers & Pasing 'Bokkerijders' (1973) p. 85, 87, 90/2, 98, 101, 103/6, 108, 112, 180 *
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 22, 52, 113, 119/22, 129/31, 140, 145/9, 171, 181, 201, 204/6,
..........220, 222, 352/3 [samenvatting], 358, 366, 369, 379/80, 412/3
...- M.J.H.A. Schrijnemakers 'De Historiciteit van de Bokkenrijdersbenden' (2004) p. 23, 30, 33, 36/8
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg I' (2013) p. 34, 62, 94/5,
..........'Deel II (2014)' p. 10, 22, 93, 127, 133, 135/6, 143, 145, 156, 158, 162/6, 168/9, 171, 174/5, 259
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online

037

Anton Bosch, timmerman in Walem, gefolterd, galg 1777

Anton Bosch Geertruid Bosch

Anton Bosch wordt 20 sep. 1719 gedoopt in Simpelveld als zoon van Hendrik en Maria Bisschops. Zijn vader is een broer van Anton Bosch* 'de Glaeser'. Woont eerst in Drintelen bij Wittem en sinds zijn huwelijk in Walem onder Schin op Geul, van beroep timmerman, maar verdient de kost verder als dagloner of voerman. Hij trouwt als 39-jarige op 27 okt. 1758 in Schin op Geul met de veertien jaar jongere Anna Maria Cuijpers, gedoopt aldaar op 10 jan. 1734 als dochter van Leonard en Anna Vincken. Uit dit huwelijk worden zeven kinderen geboren tussen 1758 en 1770. Anton komt de eerste keer voor in de dossiers als hij op 8 dec. 1773 bij de executoriale verkoop van de spullen van zijn oom Anton, als hij  schriftelijk laat weten dat sommige van die spullen zijn eigendom zijn. Pas een aantal jaar later wordt hij genoemd als medeplichtige van de bende tijdens de tortuur van gevangenen in Valkenburg, zoals door zijn nicht Geertruid Bosch* op 24 maart en 1 juni 1775. Toch duurt het een tijd voor het gerecht van Schin op Geul tot vervolging overgaat. Arrestatie 5 febr. 1776 en gevangen gezet op kasteel Amstenrade, scherp examen 29 en 30 april, bekent na aanleggen van duim- en scheenschroeven, herroept de bekentenissen 2 mei, maar bevestigt deze toch weer op 3 mei, verklaart door zijn oom gerecruteerd te zijn. Na een lange detentie ter dood veroordeeld. Anton sterft, 57 jaar oud, op 28 sept. 1776 aan de galg 'aan de Zeekoel' op de Brunssumerheide. Anna Maria Cuijpers overlijdt 5 mei 1802 in Schin op Geul, ruim 25 jaar na de executie van haar man.

ZIE VERDER:

LINK - Fragment-genealogie fam. Bosch Schin op Geul Hier

—  Documenten: Bij verkoop spullen van oom Anton 8 dec. 1773
..........In: Scherp examen nicht Geertruid Bosch 24 maart 1775
..........In: Scherp verhoor Geertruid Bosch 1 juni 1775
..........Verzoek om confrontatie met gevangenen in Valkenburg 9 febr. 1776
..........Scherp examen 28 april 1776 e.v.
..........In: Arrestatie Nicolaas Lahaije 14 mei 1776
..........In: Eerste verhoor Nicolaas Lahaije 14 mei 1776
..........Vonnis 24 sept. 1776

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 54 *
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 40 [deels kopie Sleinada]
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 225/6379 [samenvatting]
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg II' (2014) p. 191/2, 194, 254
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online

038

Geertruid Bosch, breister uit Heek, gefolterd,verbannen na geseling 1777

Anton Bosch Catharina Kerckherderen Lambert Akkermans Hendrik Pakbier Josef Kerkckhoffs Hendrik Habets Goossen Meuwissen Joannes Windmans Nicolaas Hollanders Jacob Herreweg Wolf Coenen

Geertruid Bosch wordt 28 okt. 1743 gedoopt in Hulsberg als dochter van Anton Bosch* 'de Glaeser' en Anna Catharina Kerckherderen. Gaat in haar jeugd vanaf 1760 uit werken als dienstmeisje bij diverse werkgevers, eerst in Meerssen en later in Maastricht. Ze blijft ongehuwd en woont weer in de Heek bij haar ouders, verdient de kost met breien. Arrestatiebevel tegen haar en haar ouders op 29 okt. 1774. Zij zijn voortvluchtig, maar Geertruid wordt begin november gegrepen, 8 nov. het eerste verhoor, confrontatie met Lambert Akkermans* op 25 febr. 1775 en tegen Hendrik Pakbier*, scherp examen 23 en 24 maart; herroept verklaringen 25 maart en een nieuw scherp examen wordt eerst afgewezen; toch nader scherp examen op 1 en 2 juni: noemt meer dan vijftig namen van anderen. Zou als 16- en 17-jarige onder leiding van haar vader meegedaan hebben aan de inbraak bij Frisschen in Arensgenhout in 1760 en de tweede overval op de Hermitage op de Schaelsberg in 1761; verkleed als man 'opdat de luiden haar niet zouden kennen.' De Luitenant-Drossaard ("officier van Justitie") dient 9 juni de criminele eis en conclusie in, maar de rechtgeleerden Pélerin en de Limpens adviseren voortzetting van het verhoor. Zelfs Sleinada heeft hier zijn twijfels: "Gertruyd B. en Thisken D. van het Retersbek waeren den Rechter in de confrontatie zeer dienstig geweest, en God geeve, dat ze onder het veel klappen niet veel geloogen hebben; 't is tans dusverre van myn departement niet hier van te oordeelen; maar dat weete ik zeker, dat die veel klapt veel liegt, faltem in cirsumstanciis evenwel wensche ik Thisken en Gertrud veel geluk, en wensche dat zy hun beteren zo wel in het een als het ander." Bij haar verklaringen over haar vader, over chirurgijn Kerkckhoffs* en over een nog grotere baas van de bende, maakt zij de indruk uit angst alles te willen verklaren waarvan zij denkt dat het de ondervragers gunstig zal stemmen. Zij wordt "gebruikt" in verdere confrontaties tegen Hendrik Habets* op 17 juni, Goossen Meuwissen* op 6 juli. Weer verhoord 21 en 22 juli; een vijfde dag scherp examen 23 juli. Nog meer confrontaties: tegen Joannes Windmans* op 29 juli, Nicolaas Hollanders* op 7 aug., Jacob Herreweg* op 14 aug., Wolf Coenen* op 22 aug. en op 3 okt weer Nicolaas Hollanders. Na bijna twee jaar detentie wordt het vonnis geveld: geselen met zes roeden, telkens zes slagen en eeuwige verbanning; voltrokken 13 aug. 1777 op de Lommelenberg bij Valkenburg. Zij trouwt omstreeks 1781 met de 18 jaar jongere Theodorus Houben, op 29 mei 1761 gedoopt in Nuth als zoon van Petrus en Maria Dilbrouck. In Nuth wordt 27 juli 1782 hun dochter Maria Catharina gedoopt, die echter 8 juni 1788 daar begraven wordt. Theodorus overlijdt 12 mei 1807 in Nuth en Geertruid op 12 mei 1821. Zij is 77 jaar oud geworden. Met dank aan Harrij Luijten.

ZIE VERDER:

— Documenten: in Continuatie scherp verhoor Lins Schouteten 22 juni 1774
..........In: Scherp examen Joannes Lahaye 4/5 aug. 1774
..........Criminele rol Valkenburg vanaf 8 nov. 1774
..........Vragen voor eerste verhoor
..........Eerste verhoor op 8 nov. 1774
..........Confrontatie met Lambert Akkermans 25 febr. 1775
..........Vragen voor scherp verhoor maart 1775
..........Scherp examen 23 maart 1775
..........Scherp examen 24 maart 1775
..........Recollectie 25 maart 1775
..........Continuatie 28 maart 1775
..........Verhoor van de vrouw van de cipier 30 maart 1775
..........Ondervraging in gevangenis 27 april 1775
..........Scherp verhoor 1 juni 1775
..........Scherp verhoor 2 juni 1775
..........Recollectie 3 juni 1775
..........Inventaris processtukken 9 juni 1775
..........Juridisch advies van de Limpens en Pelerin 17 juni 1775
..........Nadere dispositie17 juni 1775
..........Lijst vervolgden, Valkenburg 1775
..........Crimineel examen 21 juli 1775
..........Continuatie 22 juli 1775
..........Recollectie 24 juli 1775
..........Nadere responsieven en recollectie 2/3 nov. 1775
..........Nota juridisch advies 7 sept. 1775
..........Lijst scherper examen 23 & 24 maart 1776 (moet zijn 1775)
..........Opbrengt executoriale verkoop
..........Vonnis 8 augustus 1777

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 50 *
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 36 [kopie Sleinada]
...- Ramaekers & Pasing 'Bokkerijders' (1973) p. 91 *
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 119, 131, 143, 146, 157, 181, 205/6, 352/3 [samenvatting],
..........379/80, 409/10, 412/3
...- M.J.H.A. Schrijnemakers 'De Historiciteit van de Bokkenrijdersbenden' (2004) p. 36/7
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg I' (2013) p. 38/9, 63, 81,
..........'Deel II (2014)' p. 10/1, 109, 143, 147, 149/50, 158, 160, 164/72, 191, 193, 210/1, 225, 252, 258
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online

039

Jacobus Bosch, metselaar in Arensgenhout, gefolterd, galg 1775

Geertruid Bosch Anton Bosch

Jacobus Bosch wordt 12 feb. 1730 gedoopt in Hulsberg als zoon van Joannes en Catharina Coenen, deze ouders zijn welgesteld en kunnen zijn forse schulden betalen. Hij woont in Arensgenhout en is metselaar van beroep, heeft een 'kromme voet'. Hij trouwt 16 nov. 1753 in Hulsberg met Gertrudis Muijlkens gedoopt 31 mei 1732 in Schimmert als dochter van Nicolaus en Elisabeth Habets. Uit dit huwelijk worden vier kinderen geboren tussen 1754 en 1766. Gertrude overlijdt kort na de vierde bevalling op 18 sept. 1766 in Hulsberg. Jacob hertrouwt, 38 jaar oud, op 10 jan. 1768 in Valkenburg met Elisabeth Henrix. Uit dit huwelijk worden drie kinderen geboren tussen 1768 en 1774. Hij is op 1 juni 1775 tijdens een pijnlijk verhoor door Geertruid Bosch* (voor de eerste keer?) genoemd als zijnde medeplichtige. De arrestatie gebeurt 8 juni 1775 en snel daarna volgt scherp examen 12 en 13 juni, waarin hij verklaart door Anton Bosch* de Glaeser aangeworven te zijn en al in 1755 bij een overval meegedaan te hebben. Na deze folteringen komt de chirurgijn twee à drie maal daags langs om de wonden te verbinden, in feite tot de dag vóór de terchtstelling. Want het vonnis luidt doodstraf. Jacob sterft 45 jaar oud op 22 juni 1775 aan de galg op de Lommelenberg bij Valkenburg. Elisabeth Henrix sluit 25 september 1775 een overenkomst met haar schoonmoeder, zij krijgt de bezittingen en zal deze Catharina Coenen tot haar dood verzorgen. Elisabeth hertrouwt 24 nov. 1777 in Hulsberg met Johan Popp en uit dat huwelijk een dochter, die op dezelfde dag als haar moeder sterft. Elisabeth overlijdt op 5 sept. 1794 en in het overlijdensregister van Hulsberg wordt zij beschreven als 'de weduwe van Jacob Bosch en later getrouwd met Joannes Popp die haar in de steek liet, ongeveer zestig jaar in Gien Houdt.'

ZIE VERDER:

— Documenten: in Scherp examen Joannes Lahaye 4/5 aug. 1774
..........In: Scherp verhoor Geertruid Bosch 1 juni 1775
..........In: Scherp verhoor Geertruid Bosch 2 juni 1775
..........Lijst scherper examen 12 juni 1775
..........Nota van de chirurgijn 8 juli 1775
..........Bericht uit krant van die tijd
..........In: Nader verhoor en recollectie Geertruijd Bosch 2/3 nov. 1775
..........Opbrengt executoriale verkoop
..........Moeder en weduwe sluiten een overeenkomst 3 jan. 1776
..........Lijst Valkenburg juli 1776

— Link - Stamboom Van den Akker - Franzen - Bosch - Vonken (in nieuw venster) hier

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 49 *
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 34 [kopie Sleinada]
...- Ramaekers & Pasing 'Bokkerijders' (1973) p. 86/7 *
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 223, 353 [samenvatting]
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg II' (2014) p. 83, 252
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online

040

Peter Bosch, boer in Hulsberg, gefolterd, galg 1775

Anthon Bosch

Peter Bosch wordt volgens eigen verklaring circa 1720 in Wijlre geboren, wellicht in Etenaken. Woont sinds 1745 in Hulsberg, is landbouwer en zijn vrouw bezit tamelijk veel land. Tijdens de verkoop de verkoop van de roerende goederen van Anthon Bosch* treedt hij op te midden van verwanten van Anthon, het ligt dus voor de hand om een familierelatie aan te nemen. Hij trouwt 14 december 1749 in Hulsberg met Agnes Habets, gedoopt 12 apr. 1705 in Hulsberg als dochter van Simon en Catharina Boschouwers. Zij is de welgestelde weduwe van Arnoldus Schreurs en heeft zeven kinderen; zij is kennelijk geletterd. Arrestatie 23 maart 1775, scherp examen 11 mei en daarna tot 21 mei onder behandeling van de chirurgijn, weer scherp examen 26 mei, vonnis: doodstraf. Peter sterft, ongeveer 55 jaar oud, op 22 juni 1775 aan de galg op de Lommelenberg bij Valkenburg. Agnes Habets probeert vergeefs haar man te redden door een rekest in te dienen bij het gerecht. Ze koopt van het gerecht twee stukken land terug, die staande het huwelijk met Peter gekocht zijn en dus geconfisceerd worden. Agnes overlijdt 1 mei 1784 in Hulsberg.

ZIE VERDER:

— Documenten: Bij verkoop goederen Anton Bosch 8 dec. 1773
..........Lijst scherper examen 11 en 26 mei 1775
..........Nota van de chirurgijn 22 mei 1775
..........In: Scherp verhoor Geertruid Bosch 1 juni 1775
..........In: Scherp verhoor Geertruid Bosch 2 juni 1775
..........In: Responsiven Geertruid Bosch 2 nov. 1775
..........Bericht in krant van die tijd
..........Opbrengt executoriale verkoop
..........Lijst Valkenburg juli 1776

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 48 *
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 33 [kopie Sleinada]
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 222/3, 354 [samenvatting]
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg II' (2014) p. 83, 146, 167, 251
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online

040a

Lins Schouteten

Theodorus Bosch (Dirk) is geboren in Aretsgenhout en 24 juni 1736 gedoopt in Hulsberg als zoon van Theodorus en Anna Slangen, zijn zuster Anna Catharina is getrouwd met Lins Schouteten*. Woont in Aretsgenhout en erft van zijn vader een paar stukken land en dit bezit stelt hij als onderpand voor een lening van 600 gulden verstrekt door het kapittel van de Onze Lieve Vrouwekerk in Maastricht. Dit met instemming van zijn moeder, broer en zwager, maar desondanks wordt later gezegd dat hij enige stukken aan zijn zwager Lins verkocht zou hebben zonder de crediteuren te verwittigen. Dirk trouwt 19 feb. 1764 in Hulsberg met Antonia Velthuijsen, afkomstig uit Utrecht (mogelijk 24 jan. 1740 hervormd gedoopt als dochter van Casparus en Francina de Gieter). Uit dit huwelijk zijn geen kinderen bekend. Het dossier van de zaak tegen Dirk is heel mager, want er is maar één stuk: het verzoek van 12 juni 1775 om aanhouding "ten eijnde om ... als een medelit der berugde bende te doen apprehendeeren, en in securiteijt te brengen als sijnde 't Hoog Officie ten hoogsten daeraen geleegen om voornoemde persoon na merites te doen straffen." In de financiele afwikkeling van de processen komt hij niet voor. Noch van Dirk, noch van zijn vrouw is verder iets vernomen.

ZIE VERDER:

— Documenten: Verzoek tot aanhouding 12 juni 1775
..........In: Nader verhoor en recollectie Geertruijd Bosch 2/3 nov. 1775