Bokkenrijders en hun afstammelingen

Hollanders

244

De Arme Man, bedelaar in Heek, galg 1774

Nicolaas Hollanders Lins Schouteten

Daniel Hollanders genoemd 'de Arme Man' is volgens eigen zeggen rond 1700 geboren in Scheulder onder Wijlre. Hij heeft met zijn gezin een periode gewoond in 's-Gravenvoeren, maar vanwege het maken van een vals briefje om winkelwaren af te halen zijn de vrouw en de zonen Mathijs en Johannes uit de heerlijkheid Voeren verbannen. Hij is circa 1757 in de Heek komen wonen in 'het oud huijs van Boshouwers', heeft geen bezit, gaat gekleed 'met eenen ouden lommele rok' en zowel hij zelf als zijn vrouw gaan uit bedelen. Daniel verklaart tijdens het proces dat hij in 1736 met Berbe Lousberg getrouwd is en dat er nog vier kinderen in leven, waaronder Nicolaas*. Lins Schouteten* noemt in juni 1774 tijdens zijn tweede reeks scherpe verhoren wel dertig inwoners van de bank Klimmen waaronder Daniel de arme man uit de Heek. Deze is in 19 okt. opgepakt, opgesloten in Valkenburg en daar twee dagen later verhoord, hij ontkent en blijft daarin volharden. Daarom is hij veroordeeld tot scherp verhoor en de 75-jarige Daniel is op 4 nov. onderworpen aan de hele scala van folterwerktuigen, duim- en scheenschroeven en "aen de enkele stroppade gebragt en vervolgens opgetrokken, wordende door den Scherpregter van tijdt tot tijdt eenige slaegen met een Coorde op de rug gegeeven. Wanneer bekende plichtig te staen aen Diefstallen en Huijsbraken .." Ook bij de voortzetting op 5 nov. bekent hij, evenals bij de hervatting van het scherp verhoor op 9 nov. en ook 10 nov. bij de recollectie. In het vonnis van 22 nov. is hij ter dood veroordeeld. Daniel sterft 24 nov. 1774 aan de galg op de Lommelenberg bij Valkenburg. Berbe Lousberg overlijdt 9 dec. 1797 in Hulsberg.

Zie VERDER:

— Documenten: in Nader scherp verhoor Lins Schouteten 21 juni 1774
..........in Continuatie scherp verhoor Lins Schouteten 22 juni 1774
..........Verhoor 21 okt. 1774
..........Vonnis scherp examen 4 nov. 1774
..........Vragen voor scherp verhoor
..........Lijst scherper examen 4 nov. 1774
..........Scherp verhoor 4 en 5 nov. 1774
..........Recollectie 7 nov. 1774
..........Voortzetting scherp verhoor 9 nov. 1774
..........Beschuldiging van Anton Bosch
..........Recollectie 10 nov. 1774
..........Vonnis 22 nov. 1774
..........Staat van proceskosten
..........Bericht in krant van die tijd
..........Lijst echtparen, Valkenburg 1775
..........in Scherp examen Geertruid Bosch 23 maart 1775
..........in Scherp examen Geertruid Bosch 1 juni 1775
..........Lijst vervolgden, Valkenburg 1775
..........in Scherp examen van Anton Bosch 30 apr. 1776
..........Opbrengt executoriale verkoop
..........Lijst Valkenburg juli 1776

—Zie ook bij Rijckheyt Centrum 'Genealogie Hollanders' (in nieuw venster) hier

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 48 *
......- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 32 [kopie Sleinada]
- Ramaekers & Pasing 'Bokkerijders' (1973) p. 94 *
...- A. Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 220/1, 357 [samenvatting]
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg I' (2013) p. 56.  'Deel II (2014)' p. 142, 171, 250
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online

245

Nicolaes Hollanders, herbergier in Valkenburg, gefolterd, galg 1775

Daniël Hollanders Geertruid Bosch

Nicolaas Hollanders wordt 28 jan. 1748 gedoopt in 's-Gravenvoeren als zoon van Daniël Hollanders* en Berbe Lousberg. Is sinds zijn trouwen in Valkenburg gevestigd en heeft de kost verdiend als herbergier en als boer. Hoewel dat enig kapitaal zou doen vermoeden heeft hij niets dat het gerecht kan confisceren. Hij trouwt 30 sept. 1770 in Valkenburg Maria Henrichs, gedoopt 3 okt. 1747 in Valkenburg als dochter van Petrus en Anna Catharina Depree. Uit dit huwelijk worden drie kinderen geboren tussen 1770 en1774. Het proces tegen zijn vader loopt eind 1774, maar daarbij wordt Nicolaas niet vermeld. Mogelijk is Geertruid Bosch* tijdens het scherp examen op 21 juli 1775 de eerste die hem noemt als een van de vele leden van de bende. Nicolaas is 22 juli gearresteerden in het landshuis ontkent hij bij het verhoor alles. Daarom wordt hij 7 aug. met Geertruid Bosch geconfronteerd, waarbij hij blijft ontkennen. Om hem tot bekentenis te dwingen is hij 10 aug. onderworpen aan de tortuur tijdens een nieuw verhoor. Dan bekent hij wel medeplichtige te zijn, waarbij hij bijvoorbeeld Anton Bosch noemt als leider. Toch vraaagt het gerecht juridisch advies bij J.C.S. de Limpens en confronteert hem 3 okt. nog eens met Geertruid Bosch. Maar dan sluiten de schepenen het proces af met een doodvonnis. Nicolaas sterft 27 jaar oud op 5 okt. 1775 aan de galg op de Lommelenberg bij Valkenburg.

ZIE VERDER:

— Documenten: in Crimineel examen Geertruid Bosch 21 juli 1775
..........in Idem 22 juli 1775
..........Lijst scherper examen 10 aug 1775
..........Nota juridisch advies 1775
..........Opbrengt executoriale verkoop
..........Lijst Valkenburg juli 1776

—Zie ook bij Rijckheyt Centrum 'Genealogie Hollanders' (in nieuw venster) hier

— LINK Hellenbrand.nl (in nieuw venster) hier

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 49 *
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 34 [kopie Sleinada]
...- A. Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 147, 223/4, 353, 369 [samenvatting], 413
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg II' (2014) p. 143, 148, 150, 171, 173/5, 252