Bokkenrijders en hun afstammelingen

Schouteten

Lins Schouteten, timmerman in Arensgenhout, gefolterd, galg 1774

Pieter Bruyn Willem Willems Anton Bosch Willem Habets Matthijs Werdens

Laurens (Lins) Schouteten wordt 24 maart 1717 gedoopt in Wijnandsrade als zoon van Petrus en Catharina Coenen. Woont in Arensgenhout, is timmerman van beroep en bouwt schuren en dergelijke. Ook heeft hij wat land maar dat is belast met hypotheken. Hij trouwt 7 november 1745 in Hulsberg Caecilia Akkermans en uit dit huwelijk wordt een dochter geboren in 1746. Cecilia overlijdt 24 sept. 1747 in Hulsberg en tien dagen later haar kind. Lins hertrouwt op 20 juli 1749 in Hulsberg met de 18-jarige Anna Catharina Bosch, gedoopt aldaar 29 okt. 1730 als dochter van Theodorus en Anna Slangen. Uit dit huwelijk worden van 1750 tot 1769 acht kinderen geboren. Pieter Bruyn* uit Heerlen noemt tijdens het scherp verhoor op 18 juni 1774 Lins, Willem Willems* uit Arensgenhout en Anton Bosch* uit de Heek als lid van de bende. De Luitenent-Drossard wil hen meteen gevangen laten nemen, hetgeen door de schepenen 29 juni is goedgekeurd. Een week lang weet Lins zich verborgen te houden en aanhouding te ontlopen, maar 7 juli is hij gegrepen en overgebracht naar Valkenburg. Hij is de eerste arrestant uit de bank Klimmen, want de andere twee zijn gevlucht en nooit aangehouden. De verhoren van Lins zijn gericht op de 'grote' overvallen van de overvallen van de bende waarvan hij is beschuldigd: Schröders aan de hand, Havert en Wijnandsrade. Op 15 juli volgt een vonnis tot scherpere examinatie gemotiveerd door de verklaringen van andere gevangenen en zijn voortvluchtigheid ten tijde van de aanhouding. Dit pijnlijk verhoor vindt plaats op 16 en 17 juli en na toepassing van de duim- en beenschroeven bekent Lins inderdaad de grote overvallen en het afleggen van de eed en hij noemt ook een aantal plaatselijke 'schelmstucken en diefstallen'. De medeplichtigen die hij daarbij noemt zijn vooral mannen uit Heerlen, uit Beek en Geulle, personen waartegen het proces loopt of die al geëxecuteerd zijn, maar hij geeft ook tal van vage beschrijvingen van anderen in die plaatsen. Toch worden een paar medeplichtigen uit zijn directe woonomgeving vermeld, Willem Habets* en de eerder genoemde Willem Willems en Anton Bosch. Zonder duidelijke oorzaak ligt daarna het proces tegen Lins stil en een jaar lang blijft hij gevangen op het Landshuis en ziet hij gedetineerden komen en gaan. Hij maakt heel wat mee: zevenenveertig (47) medegevangenen worden afgevoerd en terechtgesteld, vijf medegevangenen sterven in de gevangenis, sommigen ontsnappen, anderen worden uit detentie ontslagen, buiten de officiële ondervragingen wordt hij onder druk gezet om Matthijs Werdens* uit Heerlen te beschuldigen. En dan gebeurt er op 18 juni 1774 opeens heel veel. Namens de nieuwe luitenant-drossaard W.D. Vignon dient C.L. de Limpens een strafeis in tegen Lins, waarin een veroordeling gevraagd wordt tot een lijf- of levensstraf. De schepenen nemen de akten door en ontdekken dat Lins 19 mei door Nicolaas Sporken genoemd is bij een tweetal overvallen, die hij zelf niet bekend heeft. Daarover ondervraagd ontkent hij en wordt prompt veroordeeld tot een nader scherp examen. Dit gebeurt 21 juni en tijdens de territie, het tonen van het marteltuig ontkent Lins nog, maar zodra daadwerkelijk met de foltering begonnen wordt, breekt zijn verzet. Meteen noemt hij dertig mannen uit de banken Klimmen en Meerssen, waarvan de meesten niet bekend zijn als verdachten. Velen gedetailleerd beschreven met wat ze aanhadden en wat ze in hun handen hadden, hiervan moeten de schepenen gedroomd hebben. Ook de volgende dag wordt het scherp verhoor nog verder voortgezet. Er is nog juridisch advies gevraagd, maar een mindere straf dan een doodvonnis komt niet in aanmerking. Dit vonnis wordt gemotiveerd met een opsomming van twintig diefstallen en ook 'heeft den Selven beclaegde uijtgeworen den Gruwelijken Eed en gemaakt het goddeloos verbond bij hunne bende gebruijkelijk.' Lins sterft 57 jaar oud op 24 nov. 1774 aan de galg op de Lommelenberg bij Valkenburg. Anna Catharina Bosch overleeft haar man dertig jaar en overlijdt 6 jan. 1805 in Hulsberg.

ZIE VERDER:

— Documenten: Goedkeuring arrestatie 29 juni 1773
..........Vragen voor het eerste verhoor eind juni 1773
..........Bericht in krant van die tijd over gevangenschap
..........Vonnis scherp examen 15 juli 1773
..........Vragen voor scherp examen juli 1773
..........Lijst scherper examen 16 juli 1773
..........Protocol scherp verhoor 16/17 juli 1773
..........Protocol scherp verhoor 19 juli 1773
..........Recollectie 20 juli 1773
..........Beschuldiging van Willem Willems.....In strafvordering
..........Beschuldiging van Willem Habets.....In strafvordering
..........Beschuldiging van Anton Bosch.....In strafvordering
..........In: Scherp examen van Peter Gerrits 2 aug. 1773
..........Lijste van Complicen van de Bende van Dieven bij nagt
..........In: Scherp examen Janneke Smeets 17 mei 1774
..........Verhoor 18 juni 1774
..........Klacht en conclusie van de officier 18 juni 1774
..........Nadere dispositie scherp examen 18 juni 1774
..........Lijst scherper examen 21 juni 1774
..........Nader scherp examen 21 juni 1774
..........Continuatie nader scherp examen
..........Lijst Valkenburg juli 1774
..........In verhoren op 25 juli 1774: van Willem Adriaans   ..........van Joannes Lahaye
..........In: Scherp examen Joannes Lahaye 4/5 aug. 1774
..........Verhoor 6 augustus 1774
..........Verhoor 19 augustus 1774
..........In: Verhoor Daniel Hollanders 21 okt. 1774
..........In: Scherp verhoor Daniel Hollanders 4 nov.1774
..........In: Scherp verhoor Daniel Hollanders 9 nov.1774
..........Nota juridisch advies 22 nov. 1774
..........Vonnis 22 nov. 1774
..........Bericht in krant van die tijd over terechtstelling
..........Lijst echtparen, Valkenburg 1775
..........Declaratie advocaat en procureur
..........Confiscabel verklaring goed 18 feb 1775
..........Vordering op de boedel vanwege lening
..........In: Scherp examen Geertruid Bosch 23 maart 1775
..........Verkoop geconfisqueerde vaste goederen 1 apr. 1775
..........Decreten verdere verkoop van goederen 12/26 apr. 1775
...........In: Bekentenissen Joannes Daniels 9 mei 1775
..........in Scherp examen Geertruid Bosch 1 juni 1775
..........Lijst vervolgden Valkenburg 1775
..........Kosten executie boedel
..........Opbrengt executoriale verkoop
..........Decreet verificatie andere vorderingen 9 aug. 1775
..........In: Nader verhoor en recollectie Geertruijd Bosch 2/3 nov. 1775
..........Lijst Valkenburg juli 1776
..........Slotafrekening liquidatie van groep van vier veroordelden 19 nov. 1776
..........Liquidatie boedel Lins Schouteten 19 nov. 1776

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 48*
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 32 [kopie Sleinada]
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 215, 221, 362 [samenvatting]
...- M.J.H.A. Schrijnemakers 'De Historiciteit van de Bokkenrijdersbenden' (2004) p. 22
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg I' (2013) p. 41, 43, 56, 59.
..........'Deel II (2014)' p. 20, 22, 96, 135/7, 139/42, 144, 148, 155/6, 250, 258
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online

Zie ook CD-ROM '60 jaar NGV Kwartierstaten' < kwartierstaat Pieter Jan Hendrik Schouten>