Bokkenrijders en hun afstammelingen

Peuskens

Joannes Peuskens, beenhouwer uit Heerlen, gefolterd, 1745 vrijgelaten

Caspar ter Konig Joannes Kersten Joannes Hellewegh

Joannes Peuskens wordt 16 jan. 1700 gedoopt in Heerlen als zoon van Mathijs en Oda Spierts. Caspar ter Konig* beschrijft hem als 'een kerel van Herlen, ophebbende een grote muts met een vossevel gevoerd, en gekleed met een witte linnen flankaard (lange jas) met groene knoopsgaten versierd, voorzien van een essen gedraaide stok hebbende een pijl (punt) van ijzer met een ijzeren band erom'. Hij was beenhouwer en woonde in Heerlen 'op de straet'. Joannes trouwt op 28 jan. 1730 in Heerlen Catharina Gossen. Uit dit huwelijk geen kinderen. Gegevens over het proces komen van de criminele rol van Heerlen van die periode. Joannes wordt 24 juli 1743 gearresteerd en zit lang in de gevangenis. Hij ontkent alle beschuldigingen, ook tijdens de confrontatie met Joannes Kersten* en Joannes Hellewegh* en 5 sept. is hij veroordeeld tot de tortuur. Daarbij blijft hij volhouden onschuldig te zijn tot hij bewusteloos raakt en het verhoor gestaakt moet worden. Op 11 sept. is besloten om hem van Valkenburg over te brengen naar de gevangenis in het Oude Raadhuis van Maastricht en daarbij zijn twee redenen opgegeven. Eerstens om te voorkomen dat zijn obstinate weigering toe te geven andere gedetineerden tot voorbeeld strekt en verder dat in Maastricht de artsen meer deskundig zijn om te oordelen over 'desselfs gewaende en gefingeerde onmacht bij Continuatie van Scherper Examen'. Maar in Maastricht wordt geen scherp verhoor afgenomen en op 7 mei 1744 is besloten hem weer naar het Landshuis in Valkenburg over te brengen. Daarna is driemaal verzocht om tortuur toe te passen, 21 juli, 21 sept. en 5 okt. maar de schepenen weigeren hem nog een keer daartoe te veroordelen. Na twee jaar gevangenschap is hij in vrijheid gesteld en het vonnis daartoe van 10 aug. 1745 noemt het advies van twee neutrale juristen. De volgende dag wordt het vonnis opgestuurd naar de Raad van Brabant in Den Haag (partage van de Staten-Generaal) en daar geregistreerd. Het lijkt aannemelijk dat evenals in het Oostenrijks partage protesten geleid hebben tot ingrijpen van bovenaf en een meer rationele beoordeling van het bewijsmateriaal. Van Joannes en zijn vrouw is verder geen spoor meer gevonden.

ZIE VERDER:

— Documenten: in Scherp examen Peter Caspar ter Konig 19 juli 1743 - Recollectie 23 juli 1743
..........In: Scherp examen van Joannes Dirckx den Dock 14 aug. 1743
..........Inbeslagneming goederen 16 aug. 1743
..........In: Recollectie Joannes Dirckx den Dock 22 aug. 1743
..........Besluit confrontatie met Joh. Kersten en Hellewegh, 1 sept. 1743
..........Vonnis scherp examen 5 sept. 1743
..........Confrontatie en nadere beslissing over scherp examen 5 sept. 1743
..........Besluit tot overbrengen naar Maastricht 11 sept 1743
..........In: Scherp examen Claes Werry 19 sept. 1743
..........Besluit getuigen te horen over Joannes 20 jan. 1744
..........In: Scherp examen Laurens Reumgens 24/25 jan. 1744 &  Recollitie 27 jan. 1744
..........In: Protocol scherper examen Joannes Rehaen 30 jan. 1744
..........Transport terug naar Heerlen 21 juli 1744
..........Aanvraag van totuur 21 juli 1744
..........Herhaling aanvraag tortuur 21 sept. 1744
..........Nogmaals herhaalde aanvraag tortuur 5 okt. 1744
..........Indienen klacht en conclusie 4 juli 1745
..........Vonnis 10 aug. 1745
..........In: Lijst van criminelen van Westrik 1746

— LIT. - W. Gierlichs 'Bokkerijders in 't voormalig land van 's Hertogenrode (1940) p. 19, 59
...- L. Augustus 'Vervolgingsbeleid en procesvoering' (1991) p. 133 [beschuldiging en gevolgen] *
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 194, 199, 267, 271 [bekende gegevens], 395
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg I' (2013) p. 44, 52, 138/9. 'Deel II (2014)' p. 238
...- R. van Lieshout ‘Bokkenrijders in Zuid-Limburg' I (2019) p. 182, 'Deel II (2020)' p. 99, 103/4
..........'Deel III (2020)' p. 66/7, 70, 124, 159/61, 164, 170, 172, 196, 247.
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online

Willem Peuskens uit Schaesberg, ontsnapt uit gevangenis 1743

Willem Kerckhoffs

Willem Peuskens wordt 13 sept. 1693 gedoopt in Heerlen als zoon van Willem en Caecilia Bruls. Hij trouwt circa 1730 (?) Sophia Elisabeth Philips en uit dit huwelijk wordt een dochter geboren in 1731. Sophia Elisabeth overlijdt 30 jan. 1733 in Schaesberg. Willem hertrouwt 41 jaar oud op 2 juni 1735 in Schaesberg met Elisabeth Keybecks. Uit dit huwelijk een zoon in 1736. Hij wordt genoemd als complice bij inbraken tijdens scherpe verhoren van Kerkraadse gevangenen. Willem Kerckhoffs* heeft het over 'Willem Peuskens vulgo Enne Willem, brandewijn brenner op den Scheidt onder Schaesbergh, hebbende een pundtger(?)'. Op 6 juli 1743 wordt een arrestatiebevel uitgevaardigd, zijn bezittingen worden geïnventariseerd en openbaar verkocht. Op 10 juli worden de vragen voor Willems verhoor opgesteld, 11 juli is hij nader verhoord zonder bekentenis en 12 juli wordt een verzoek tot scherpe examen ingediend. Dan breken de stukken af, Willem is ontsnapt uit de gevangenis. Vervolgens wordt hij door het gerecht geëvadeerde genoemd, maar we weten niet hoe het proces is afgesloten. Van Willem is nooit meer vernomen. Elisabeth Keijbecks wordt 23 sept. 1759 in Schaesberg begraven.

ZIE VERDER:

–– Dossier online bij Archieven.nl (Landen van Overmaas 7828, scan 152 e.v.) hier

–– Documenten in Scherp examen Willem Kerckhoffs 4 juli 1743 - Vervolg 5 juli
..........In: Verhoor Joannes Dirckx den Dock 11 juli 1743
..........In: Scherp examen Peter Caspar ter Konig 15 juli 1743 - Continuatie 19 juli - Recollectie 23 juli
..........In: Scherp examen van Joannes Dirckx den Dock 14 aug. 1743
..........In: Recollectie Joannes Dirckx den Dock 22 aug. 1743
..........In: Scherp examen Claes Werry 19 sept. 1743
..........In: Scherp examen Anton Haseliers 10 okt. 1743

— LIT. - W. Gierlichs 'Bokkerijders in 't voormalig land van 's Hertogenrode (1940) p. 58
...- Ramaekers & Pasing 'Bokkerijders' (1973) p. 36, 56/7 *
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 193, 254 [bekende gegevens]
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg I' (2013) p. 155. 'Deel II (2014)' p. 236
...- R. van Lieshout ‘Bokkenrijders in Zuid-Limburg' I (2019) p. 117, 167/70, 177/8, 181, 183/4, 192
..........'Deel II (2020)' p. 134, 'Deel III (2020)' p. 245.
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online