Bokkenrijders en hun afstammelingen

Notermans

Maria Notermans, huisvrouw in Merkstein, ontsnapt uit gevangenis 1771

Baltus Kerckhoffs Peter Kerckhoffs Joseph Kerckhoffs Joseph Keyser Leonard Ploum

Maria Notermans wordt 15 febr. 1725 gedoopt in Schinnen als dochter van Paul en Cornelia Claessen. Zij is een 'zware, dikke vrouw', woont met haar man in Merkstein, voor zover wij weten gewoon huisvrouw. Zij trouwt als 37-jarige op 8 febr. 1763 in Merkstein, de achttien jaar oudere Baltus Kerckhoffs*, gedoopt 27 sept. 1707 in Afden als zoon van Nicolaas en Catharina Doveren, een broer van Peter Kerckhoffs* en van Joseph Kerckhoffs*. Uit dit huwelijk geen kinderen. Maria is al 10 jan. 1771 in het eerste scherp examen in Merkstein, dat van Joseph Keyser* genoemd als deelnemer aan een overval, waarbij gezegd wordt dat zij 'becleedt was met eenen sortout, ofte reismantel ende een paar stieffelen aenhadde, voorders eenen houth op haer hoeft, ende haer eenen steert in de haaren gemackt'. Later beschrijft Leonard Ploum* haar bij dezelfde overval als 'aenhebbende eenen blauwen kiel en eenen hoet op haer hooft en de haeren afhangende'. Inmiddels is zij samen met haar man aangehouden en ingesloten in een toren, waarschijnlijk in kasteel Herzogenrath. Onder verhoor vertelde zij weinig of niets. Balthus sterft 7 maart 1771 in de kerker van kasteel Herzogenrath, 63 jaar oud. Aan het einde van die maand ontsnapt zij uit de gevangenentoren, of zoals Sleinada schrijft 'of om beter te zeggen van heymlyk uytgelaeten te worden, vermits het gat in de tooren, waerdoor zy zou uytgebrooken zyn, zoo kleen was dat geenen mensch daer door kunde uytkruypen'. Van Maria is niets meer vernomen, Opmerking: Maria is tot een negatief symbool gemaakt van alles wat de rechters verafschuwden. Zij zou in manskleren meegedaan hebben aan de overvallen en actief meegedaan aan het mishandelen. En als een paar jaar later de zeer protestante advocaat-fiscaal van de Raad van Brabant in 's-Gravenhage Johan Frederik van Steelant een voorbeeld wil geven hoe slecht de bende is, dan schrijft hij: 'de vrouw van gemelde Kerkhoff, die bij het plegen van de voornaamste Euveldaden tegenswoordig geweest is, en een gedeelte der Bende Commandeerde, onder de Naam van de Swarte Hoesaar op het voorsz. Monstrantie, waar voor de Roomschen anders, gelijk bekent is, zo veel eerbied hebben, haar water heeft gemaakt.'

ZIE VERDER:

— Documenten: in Scherp examen van Joseph Keyser 10 jan. 1771
..........Verklaring op 14 febr. 1771 over de overval bij Reinarts in Ubach
..........In: Scherp examen Peter Muller 31 jan. 1771
..........In: Scherp verhoor van Leonard Ploum 28 mei 1771
..........In: Scherp verhoor Arnold Zanders 21/22 augustus 1771
..........In: Scherp examen van Nicolaes Rootcrantz de oude 18/19 september 1771
..........In: Scherp examen Leonard Louppen 3/5 sept. 1772
..........In: Scherp examen Peter Ploum 16/17 febr. 1773
..........In: Scherp examen Joannes Gerrits 16 apr. 1773
..........Lijste van Complicen van de Bende van Dieven bij nagt
..........In de ogen van de autoriteiten een heel slechte vrouw
..........Lijst Gerecht van Herzogenrath medio 1776

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 39 *
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 17, 19
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 25 [kopie Sleinada]
...- J.J. Michel 'Die Bockreiter von Herzogenrath, Valkenburg und Umgebung' (1884) p. 56, 61, 63/4 *
...- W. Gierlichs 'Bokkerijders in 't voormalig land van 's Hertogenrode (1940) p. 72, 81, 96/7, 115 (Hs 157), 117
...- Ramaekers & Pasing 'Bokkerijders' (1973) p. 158, 160, 165 *
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 119, 125, 210/1, 304/5 [bekende gegevens], 411
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg I' (2013) p. 41.
..........'Deel II (2014)' p. 14, 28, 31/4, 51, 59/60, 105, 107, 209, 241
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online