Bokkenrijders en hun afstammelingen

Jabichs

258

Peterken uit den Uijl, fournellenmaker uit Heerlen, gefolterd, galg 1773

Hendrik Cornips Jacob Juneman

Pieter (Joannes Petrus) Jabich, genoemd 'Peterken uijt de Uijl', wordt 4 juli 1734 gedoopt in Heerlen als zoon van Leonard en Elisabeth Gorney. (Deze vader is in 1743/4 genoemd als medeplichtige van 'de Bende'). Woont in Heerlen in de Uilengats ('Peter uijt den Uijl'), geeft als kostwinning op fournellenmaker (modellen voor kleermakers), heeft een weide maar verder weinig bezit. Hij trouwt 31 jan. 1756 in Heerlen Maria Magdalena Cornips, gedoopt aldaar op 18 sept. 1732 als dochter van Hendrik Cornips* en Maria Lemmens. Uit dit huwelijk worden vier kinderen geboren tussen 1756 en 1766. Verdacht van medeplichtigheid aan de inbraak in de Caumermolen 7/8 sept. 1772 en beschuldigd in de verklaringen van Jacob Juneman*. Op 15 febr. 1773 is besloten Peter te arresteren en op te sluiten in het Landshuis van Valkenburg. Van de akten van het proces is zeer weinig bewaard gebleven. Op 5 april is hij onderworpen aan de foltering in een scherp verhoor en op grond van de bekentenissen daarin gedaan is hij 18 apr. ter dood veroordeeld. Pieter sterft 38 jaar oud op 20 april 1773 aan de galg op de Heesberg bij Heerlen. Zoals destijds gebruikelijk blijft het lijk geketend aan de galg hangen en wordt zo een normale begrafenis verhinderd, een extra schande voor de familie. Dat zint zijn vrouw en enkele familieleden niet en zij halen het lichaam van de galg. Er zijn meer lijken van de galg gehaald en het gerecht kan dat niet zo maar laten gebeuren. Ook hier zijn de stukken schaars en we weten alleen maar dat Marten Smeets en Marie Jabigs, zwager en zuster van Peter, ondervraagt zijn, snel bekennen en een boete opgelegd krijgen. Magdalena Cornips overleeft haar man 35 jaar en overlijdt 24 april 1808 in Heerlen. Opmerking: Ene Lambertus Smeets die geholpen heeft het lijk van de Pieter weg te halen, slaat ook nog op de vlucht. Dat bij elkaar vindt het Gerecht een bespotting van justitie, zodat hij uiteindelijk zijn medewerking moet bekopen met een forse boete en ook nog twee dagen detentie. Blijkens de akten maakt Lambertus echt geen haast met het betalen van die boete. Opmerking twee: De vader van Pieter wordt in 1746 door procureur Westrik genoemd in de 'Liste van de criminelen van de hoofdbanck Heerle ... geaccuseert door de complicen in de Spaanse plaatsen'. Hij is 'Lennert Jabaix onder Leuf, tirleymaker tot Herle, getrout met de dochter van de wijsvrouwe, niet gesocht'.

ZIE VERDER:

— Documenten: Vader in lijst van criminelen van Westrik 1746
..........In: Scherp examen Joannes Steins 2 apr. 1773
..........In: Scherp examen Lennert Maas 8 apr. 1773
..........In: Scherp verhoor Gerard van den Roost 8 apr. 1773
..........In: Scherp examen Joannes Gerrits 16 apr. 1773
..........Declaratie advocaat en procureur
..........Het lijk aan de galg
..........In: Scherp examen Nicolaas Hersseler 4/5 mei 1773
..........In: Nader scherp verhoor Nicolaas Herseler 6/7 juli 1773
..........In: Scherp examen van Peter Gerrits 3 aug. 1773
..........Verkoop geconfisqueerd land nov. 1773
..........Opbrengt executoriale verkoop
..........Lijste van Complicen van de Bende van Dieven bij nagt

— Dossier online bij Rijckheyt - Centrum voor regionale geschiedenis (in nieuw venster) hier

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 45 *
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 28/9
...- Ramaekers & Pasing 'Bokkerijders' (1973) p. 133, 135, 161, 163 *
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 160, 212/3, 270 (Lenard onder de Leuff), 374 [samenvatting]
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg I' (2013) p. 86. 'Deel II (2014)' p. 87, 91/2, 98, 245
...- R. van Lieshout ‘Bokkenrijders in Zuid-Limburg' III (2020) p. 172
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online