DOCUMENTEN BOKKENRIJDERS

PROCESSTUKKEN

 Lunee de 26.July 1773

Is gesisteerdt den gedet. Dirk Hersseler ter Instantie van den  Hr. Informant. Den welke naer serieuse aenmaeninge de Waerheyd gestandt te doen en naer pronuntiatie van't vonnis van nader scherper examen en de territie behoorlijk gedaen sijnde, over voorschr.
 articelen geandtwoord heeft: nergens meer aen plichtig te sijn, nog geene Complicen meer te kunnen denuntieeren. Waeromme tot executie van't vonnis van Scherper Examen is geprocedeert geworden en den Gedetin.,- aen den Scherpregter overgelevert, op de stoel van tortuur gebonden, en de duymschruyven geappliceerdt sijnde, - heeft bekendt plichtig te sijn aen den diefstal begaen te Doolderhoff, ter seijden van Aremberg bij de Aer in een herberg, niet verre van de kerk geleegen. Item te Luckerstorf op de grensen van't Triers geleegen, bij een Jode.
Verders verclaerdt den Gedetin. sijne voorige den 1 July gedaene denuntiatie van Hendr. Bemelmans en Joannes Honoffs recantando onwaeragtig en van alle waerheyd ontbloot te weesen, en deselve bij geene diefstallen gesien te hebben, of te weeten daer aen plichtig te weesen. Maer sulxs uyt pikantery en haet gedaen te hebben omdat deselven naer plaets van sijn Broeder gestaen heeft voordat deselve doot was. Diensvolgens daer omtrent om genade is versoekende.

En niets verder willende bekennen is de regter scheenschruyve is geappliceerd waerop heeft bekend plichtig te weesen aen't steelen van een vetten geyt te Bindorf bij Birdel. Item verclaerd plichtig te weesen aen den Eed of verbond onder hunne complicen gemaekt in St.Linnerts en nog in een andere Capelle hem Gedetin. onbekent.

En niets verder ontrent de omstandigheeden willende bekennen is de andere scheen schruyve geappliceerdt geworden. Als wanneer verders heeft bekend dat de meede complicen sijn en aen verscheyde Diefstallen en Huysbraken schuldig staen de volgende personen:
1. Een uyt Geenhout een wolspinder
2. Johannes met een buld op de neus uyt Neerbeek (voor.segt uyt Geenhout woonende agter Matthijs Snijders de Wolspinder)
3. Willem van't bloote vaueren uyt Neerbeek
4. de scheevemaker Wilhelmus wonende't 4de huys boven Lambremont
5. de Cromme Weever uyt de Cleene Meers
6. Pieter Jansen van Geul
7. Hendrik van Geul pockdalig
8. de Rachelaer
9. de gehengenmaeker in Cleen Genhout onder Beeck, cleen van postuur en pockdalig
10. de Swarte Willem wonende te Celmont hebbende een broeder die sig Swart Hens noemdt en doodt gevallen is
11. Machiel een Weever wonende te Beeck en handelende met beesten sijnde tamelijkgroodt en geset van postuur
12. Leendert van Geverig getrouwt met de maegd uyt de molen van St. Jansgeleen genoemt Catrijn
13. een Jongesel, lank van postuur, wonende als men van Geverik komt 't eerste huys op de winkel
14. Jan wonende 't bovenste huys te Geverick, sijnde de schoonsoonvan Schalke Jan dewelke een proces met de P.P. Predikheeren gehad heeft.
15. Muitken Thijs wonende te Neerbeek, de neus wat opgetrokken.
16. 't Fijnwerck agter de Kerk te Beek sijnde tapper en Kurvemaker
17. Erke Erkens de naeste nabuur van hem gedetin.
18 een Weever genaemt Helmus te Neerbeek 't tweede huys van hem gedetin. wonende
19. een uyt de Kleyne Meersch genaemt Juditke Jacobs
20. Peter een soon van een hameecker. Addendo segt deselve genaemt te weesen Peter Jansen van Elsloo.
21. Hans Habets of Swarte Hans te Neerbeeck, hebbende sijn tweede vrouw.
22. Matthijs Pijls uyt Neerbeek
23. Eenen Snijder hebbende twee soonen dewelke hem helpen, en eenen die met paerden vaert. Sijnde een ma manneke woonende op de Berg onder Geulle.
24. Joost woonende agter de Snijder te Husseberg
26. den Hoesaer Olla
27. den Majeur in de Molestraet
28. eenen Snijder wonende over Klaes Tonne
29. Matthijs een Wolspinder wonende agter Lambermonts weyde als men na de heyde gaet
30. een Daglooner en Wolspinner wonende 't tweede huys aen de seyde  nae Maestrecht
31. Eenen Sneyder hebbende gekogt 't huys van Piter Lenards en nog in't selve woondt.   N. Matthijs Steijnen
32. 't Craenke uyt Beek wonende 't tweede huys van den Gerichsbode. (copy: Segt te woonen tusschen P. Lenarts en de Gerechtsbode)
33. Erkens te Beek hebbende Brandewijn Gebrandt, woonende in de Molestraet 't eerste huys op de regterhand als men van de plas komt.
34. Scheeren Tijs een Snijder, maer houdt meer van Jaegen, wonende te Neerbeek tappende Brandewijn. Hebbende sijne vrouwe moeder de Veltbode voor man gehadt.
35. Leonard in de wandeling genaemdt Cupers Leonardus wonende onder Melser.
36. Pieter Kerkhoffs een raemaeker uyt Beek

Verders heeft de gedetin. bekend dat bij den violenten diefstal gebeurt bij Hend. Ritsen te Wijnandsrade hij gedetin. een Schamp Scheut op sijn regter arm gekregen heeft sonder dat sijn arm geraekt was.
Verders verclaert den Gedetin. dat bij't perpetreeren van den violenten Diefstal te Wurm, door hem reeds bij vorige verhooring bekendt, hij Gedetin. de jonge vrouw uyt 't huys verkragt of onteert heeft; terwijl de man gebonden in de kamer lag op welke eenige der complicen een kussen van't bedt op't gesigt geworpen hadde. Hebbende nog twee van Ubagh voorn. Vrouwe insgelijk onteerdt, welke twee van Ubagh weevers waeren en reeds geëxecuteerdt sijn.
Verders verclaerdt den Gedetin. meede sulxs te hebben willen doen met een meyd bij 't perpetreeren van den diefstal te Heungen bij Willen, edog niet tot effect gekomen te sijn nadien 't selve vrouwspersoon sig weerde en hij bang was dat de andere complicen alles soude meede neemen.
Item verclaerdt 't selve crimen van verkragting te hebben begaen te hebben met de vrouw uyt de Vossekoul op de Heereweg. Alwaer hij 't selve aen voorn. vrouwe deede onder in de keuken doen sij van schrik bevangen was nadat alvorens haere man door de andere complicen gebonden was. Waerna de vrouw ook insgelijks gebonden wierdt.

En vermits 't twee uuren was en den gedetin. eenige tijd van beraedt gevraegt hebbende, is met verdere verhooring opgehouden geworden tot nademiddag en heeft nae duydelijke voorleesing blijven persisteeren.

Merk  #  van Dirk Hersseler
Schrijvens onervaren

Nobis presentibus    J. Wateler
J. Theodor Craen    J. Wintgens
G.J. van Gendt    L.G. Pelt
P. VandenHeuvel

Continuatio post Meridiem eodem die     

Is wederom gesisteert den voorn. Gedetin. van weegens den Hr. Informant en heeft na eenige aenmaninge de waerheydt gestandt te doen en gevraegt over voorschr. Art. geantwoord dat verders aen verscheyde Diefstallen schuldig staen
[37] Abram de Joode
[38] Joannes Vrusch,
[39] Peeterke een Hameker uyt Kleyngenhout hebbende een vrouw uit Rekem,
[40] Soup of swart Geerke wonende op't Spaensch acht huysen lager als den Gedetin.
[41] eenen uyt Groot Genhout getrouwt met der dogter van (doorgehaald: de veltbode) Reijnders,
[42] Geerke eenen slagter te Put,
[43] te Steyn Claes La Molte ackkerman wonende in de Nieuwstraet,
[44] te Schinnen Houb den Slagter,
[45] eenen Smet (bovengeschr: M.R. Boosten) woonende tegensover waar de heer Gobbele gewoont heeft in de Straet als men van de Plaets na Lambermont gaet,
[46] Marten getrouwt met de dogter van Frederiks woonende te Elsloo aen de Kaek geboortig van Steyn, pockdalig van gesigt,
[47 en 48] twee flecken uyt Elsloo beyde doodt
[49] den Eyer Jan uyt Elsloo hebbende een oog of een half oog,
[50] eenen uyt Geleen de vader van Hans Willem dewelke de vrienden langen tijd in een kast verborgen hebben
[52] Eerke,
[53] Teuntje van de Winterhaeg beyde gehangen.
En gevraegt sijnde, waerom hij op den 12 Juny 1773 Willem van't Wolfendt, den Elser Jan, Willem van't Bloten valdeven en den Wolspinder uyt Geen Hout, bij sijne depositiens van 11. Juny gedenuncieert, herroepen hadde en nu wederom als complicen opnieuws opgaf, heeft geantwoordt sulxs gedaen te hebben om deselve te verschoonen om hunne vrouwe en kinderen wille.

En nadien geene complicen meer wiste, soo is overgegaen tot de nadere Art. interrogatoir heeden overgegeven en heeft denselve geantwoordt op den

1ste Art. Plichtig te staen en uytgesworen te hebben den gewoonlijken Eedt bij hunne bende gebruykelijk.

Art.2. Sulxs gedaen te hebben in St. Lennerts capelle voor of nae den diefstal bij Walraven in de Maesband, niet te kunnen seggen den regten tijdt. Dat met hem daer sijn geweest
Gerardus Dirx,
Manes Sengen,
Coob Ritsen,
Matthijs van den Berg,
Eyer Jan,
de beyde Vlekken,
de vader van Hans Willem,
den Nelis,
den Swarte Willem van Kelmondt,
den Flarer,
Hans Matthijs,
den Isenhout,
Joannes Vrusch,
den Keyser uyt Geul,
Vaes Luijten,
't Leemkuyke
en meer andere Complicen dewelke hij Gedetin. niet gekendt heeft. Dat hij  gedetin. met de Voorz. Complicen gegaen is tot de andere seyde van de Spekhuyser heyde aldaerde genoemde complicen ontmoet heeft en van daer gesamentlijk na de St. Linners Capelle gegaen zijn alwaer de vreemde complicen vonden. Dat sij complicen de kapelle opengevonden hebbende, in deselve op handen en voeten inkropen.
Dat hij in dito Capelle gesien eene tafel met een wit kleed op; waarop stond een kandelaar op de Joodse wijse met 3 a 4 Spint ligter; als meede iets als een Crucifix overdeckt met een Swarte Vloers; als meede was op die tafel een kooperen beecker gevuld soo hi gedetin. vermeent met wijn; als meede eenig rond gesneeden Wittebrood. Dat eenen langen snacken kerel hun doens voorgesegt, datze geen vasten gelooven aen God moesten hebben, op God niet betrouwen, niet meer te bidden, maer den Duivel toe te sweeren. Hierop gaf voorz. langen Kerel aen hem gedetin. 't Stuckje rond brood en liet hem uit den beeker drincken in s'Duyvelsnaem. Dat hij gedetin. weyers d'andere hier op heefd beloofd aen de bende getrouw en den oversten gehoorsaem te sijn, te rooven en steelen, en geene complicen te verraeden, en soo se door pijn den een off anderen mogten moeten verraeden, dat ze wanneer se ter Executie mogten komen, alsdan alle deselver bekentenisse souden moeten herroepen. Waarop een groot gelagts onder hun is ontstaen. En dat ze hierop op handen en voeten uit voorz. Capelle uit gekropen en vervolgens naer huys gekeert sijn.
Op den 3en art. heefd den gedetin. reets hier boven de diefstallen welke hij bij het eerste examen niet bekent gehad, genoemt, gelijk ook de gruweldaeden die hij gepleegt heeft, te weeten:
ad art. 4den: te Doldorff aen de Aere, alwaer hij gedetin. met 4 Jooden uyt het Trierse met naeme Leib, Mager, Seligman en Jacob, Item den Hans Mathijs en den Isenboud in eene herberge logeerden om quasi naer den Hillesheimer marckt te gaen, 's Nagts doen de waerdinne sijnde een weduwe te bed was, den sleutel van de kast welke in de Stooff stind uit de teuls (?) der Waerdinne kreegen, daermede de kast geoopent en ontrent thien rijxdaalders uit de kast gestoolen hebben, waernaer se het huys verlaeten hebben. Hebbende hij gedetin. van voors. geld het 7e deel geprofiteert.
Item heefd den gedetin. meede gecoopereert aen den geweldigen diefstal en huysbraeke bij een Jood te Luckersdorff op de Trierter grensen. Waarbij geassisteert hebben de ses persoonen bij voorigen diefstal genoemt. Hebbende de gedetin. met voors. Complicen een gevagende (?) Wand tussen den stal en de keuken uitgebrooken, de Meyd die in dito keuken sliep met groote dreigementen van haer den hals te sullen afsnijden, indien se Lermen soude maeken, doen swijgen. Vervolgens eenen kast die aldaer stond met eene haek opgebroken en ses rijxd. deld en 2 a 3 silvere knoopen daeruit genoomen. Hebbende hij gedetin. voor sijn aendeel van voors. diefstal geprofiteert het 7e deel van voorn. 6 ryxdaelders.
Sijnde voorz. twee diefstallen wel over de vijfthien jaeren, beyde kort achtereen geschiedt.
Item. Verklaert den gedetin. met en nevens voorn. ses personen naer voorz. laesten diefstal te Bindorff in het Trierse eene vette geyt uit een stal aldaer gestoolen te hebben, sijnde de stal alleen met een kramp toegemaekt; welke geyt bij den Jood Seligman geslagt geworden. Hebbende hij gedetin. voor sijn aendeel van deese geyt ontfangen twee oude schellingen.

En mits het ontrent acht uuren, is met der verdere Verhooringe gesuspendeert tot morgen en naer voorlesinge heefd den gedetin. dese sijne depositie geteekent en alomme daerbij gepersisteert.

Dit # merk heeft Dirk Herseler self gesteld.

Afstammelingen van Bokkenrijders

Verzameld door John van Eekelen
Tekeningen © Maaike van Eekelen