| |
... sijn van de oppositie der huijsvrouwe van dito Houb
Palmen als sijnde der selver requeste alhier te Hove
gepresenteert, geappointeert den 18den november ende
eenige daegen daernaer al eerst geïnsinueert.
Item door Steven Drummen ende Nol Coenen beijden
gedetineerden tot Nuth, waervan den eenen geëxecuteert
ende den anderen in de gevanckenisse gestorven is.
Item door Jan Schorens oock geëxecuteert, tot Schinnen
voors.
Item door Christian Langendorf ende Lens Knoren, beijde
gedetineerde tot Hoensbroeck.
Soo als breeder bij het advies van den voors. Schout van
Hoensbroeck alhier te Hove berustende, is
uijtgesteecken, waertoe als mede tot de extracten
respective ende personele responderingen en recollectien
der voors. complicen bij het proces van Houb Palmen
berustende relaes.
Raeckende den gepremediteerden moordt in den persoon van
den voors. Lambert Philippens waeraen dito Houb Palmen
door gemelden Jan Schorens ende Lins Knoren als
principalen daeder is aengeklaeght worden, staet wel te
reflecteren dat het geen wonder en is, dat dese twee
niet en convenieren over de plaetse alwaer denselven
Lambert Philippens soude sijn in de aerde gesteecken
geweest, vermits aenvanckelijck op het gerucht het
gemelde daeraf onder het publicq gekomen is, gemommelt
wierde dat het doodt corpus soude sijn begraeven in den
hof van Jan Schorens, die sijn coolen daerop geplaetst
hadde. In welcke gevalle te twijfelen is, oft de vrouwe
van Jan Schorens moet dan oock goede kennisse van dit
grouwelijck feijt gehadt hebben, soo dat dito Schorens,
hebbende proprio motu ende tot ontlastinge van sijne
conscientie dit feijt bekent, echter goedt gevonden
heeft eene andere begraefenis-plaetse te noemen alwaer
hij wel wiste dat het moijelijck ende schier
onmoegelijck soude wesen om hem deselve precise te doen
designeren ende het corpus delicti op te soecken in
eenen bosch, alwaer hij seijde dat hetselve bij nacht
ende ontrent de derthien jaeren geleeden in eene diepe
kuijle door anderen gemaeckt, was gesteecken worden.
Het kan oock wel sijn, dat het voors. doodt corpus in
den koolhof van Jan Schorens begraeven sijnde (gelijck
Lens Knoren bekent), naerderhandt door dito Jan Schorens
ende Houb Palmen is ontgraeven ende effectivelijck van
aldaer in den Naunhover Bosch getransporteert is worden,
uijt vreese dat wellicht de Justitie op het gerucht
datter daervan onder het volck liep, eene visitatie in
den voors, koolhof mogte komen doen.
Om de voor aengehaelde redenen, te weten om de
onseeckerheijt die er was om naer soo eenen
langduijrigen lap van tijdt in eenen bosch de precise
plaetse te vinden, die dito Schorens oock self seijde om
dieselve redenen niet meer pertinent te konnen
designeren, en heeft de Weth van Schinnen geene devoiren
gedaen om denselven ter plaetse te transporteren ende
het corpus op te soecken.
Ende veel min heeft de weth van Hoensbroeck op de
bekentenissen van voors. Lens Knoren raedtsaem gevonden,
om eene eclatante visitatie te gaen doen in den voors.
koolhof van Jan Schorens onder de jurisdictie van
Schinnen.
Eensdeels omdat de aerde in dien koolhof, gelijck men
verseeckert, puren droogen sandt is, alwaer het corpus,
alhoewel het oock niet was ontgraeven ende elders
getransporteert worden, echter wegens de droogte op
derthien jaeren tijdt, waerschijnlijck teenemael soude
verteert sijn.
Ende anderen deels in gevalle het selve oock noch niet
geheel soude sijn verteert geweest ende datter
moegelijck noch eenige overblijfselen daeraf mogten
geëxteert hebben, soo is het nochtans meer dan
waerschijnlijck, dat alsulcke overblijfselen naer de
apprehensie van Jan Schorens bij die doenmalige
omstandigheeden t'zije door Houb Palmen selfs ofte naer
sijne opgevolgde apprehensie door Melzer Bemelmans,
anderen complice ten desen ende tot hier en toe noch
ongevangen, ofte wel door de vrouwe van Jan Schorens
ende de aenhoorigen der saementlijcke complicen sullen
sijn ontgraeven ende elders verstompelt worden.
Te meer omdat naer de voors. apprehensien van
meergemelde Jan Schorens ende Houb Palmen ieder een
openlijck seijde, dat alsnu eijndelijck het duijvelken
oock seecker aen de dagh soude komen. Op alwelck publicq
seggen men licht kan presumeren, dat de vrouwe van Jan
Schorens ende de overige aengehoorige, die eenige
kennisse daeraf hadden (alwaer hetzelve corpus oock magh
gesteecken sijn geweest) seeckerlijck niet sullen
onderlaeten hebben, van hetselve ofte de overblijfselen
dier, in cas er noch eenige geëxteert hebben, tijdelijck
afhandigh te maecken ende elders te verstommelen, om de
eventuele inquisitie die aen gaende voor te comen.
Quisquis sit ende op hoedaenige maniere het gene voors.
mag geschiedt ofte gepasseert sijn, het is seecker dat
den voors. Lambert Philippens in den jaere 1731
corts naer het stelen van den voors. terf teffens is
vermist worden.
Het is oock seecker , dat eenige daegen naer dese
vermissinge desselfs beste kleederen, bestaende in toto
in eenen ouden soldaten rock neffens sijn schootsvel
sijn gedraegen worden door sijnen broeder N.
Philippens gelijck den voors. Creuwen verscheijde
reijsen self gesien ende oock in volle vergaederinge der
Justitie ten tijde van de decreteringe der apprehensie
van Houb Palmen meer dan eenen keer geassureert heeft.
Den welcken naer dat hij (om soo te seggen) den
principaelsten inquirent van dit werck geweest is, als
nu quaede gratie heeft van soo schandelijck van de
Justitie af te vallen ende den timmer den genen dieselve
voor het gemeene best en ruste der goede ondersaeten met
perijckel van haer lijf en leden ende goederen opgerecht
heeft, door alle sijne falsiteijten ende fourberijen te
willen om verre werpen, gelijck hier naer breder sal
gedemonstreert worden.
Boven alle de voors. betichtingen heeft men oock
naerderhandt vernomen, dat den voors. Houb Palmen door
Ida Ponts, geëxecuteerde tot Montfort ressort van de
Lande van Gueldre is beticht worden mede plichtigh en
handtdaedigh te sijn geweest aen verscheijde derselver
huijsbraecken ende kerckdieverijen, waeraen die
bovengenoemde complicen van Hoensbroeck, Nuth ende
Schinnen hem hebben aengeclaeght. *
* relaes tot de extracten uijt het prothocol van
Montfoort bij het advies van den geïnsinueerden gevoeght
ende te hove overgegeven den ...
Waeruijt dan op het claerste blijckt ende vastgestelt
wordt, dat den gedetineerde Houb Palmen in effect ende
buijten allen twijfel eenen grooten schelm ende dief
moet wesen.
Is hij eenen dief, wat sal hem eene pretense nulliteijt
in de maniere van procederen, die sijnen patroon door
allerhande ongeoorlofde gefingeerde middelen per fas et
nefas soeckt te forgeren, konnen helpen?
Seeckerlijck en soude hem dieselve als er oock eenige
wilde uijtgespeculeert worden (die men nochtans niet en
weet waerinne sij bestaen soude) van sijne welverdiende
straffe niet konnen nochte mogen eximeren, ende en soude
dieselve oock tot niet anders tenderen, als alleen om de
goede justitie, die nu alreede soo lange door pure
figmenten, calomniën, ende cavillatiën is geretardeert
worden, noch verders te belemmeren ende te bekommeren
ende teffens den officier ofte het landt in overgroote
onnoodige costen jaegen.
Daer het volgens de Criminele Ordonnantie van den jaere
1570, ende het Euwigh Edict art. 38 et seq. constant is,
dat in dier gelijcke criminele proceduren, gelijck de
dese, alwaer men procedeert tegens vagabonden, banditen
en diergelijcke fameuse schelmen en dieven, niet en
behoort te observeren de ordinaire forme, maer ter
contraire extraordinairlijck procedeert ende sonder
eenige figure van proces, soo als den ... art. der
voors. Criminele Ordonnantie ende de noten van van
Leuwen claer bethoonen in verbis: . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
Zijnde in het Hertogdom Limborg nochte in de drij Landen
van Overmaeze in diergelijcke cassen geene andere
maniere van procederen tot hier aen toe bekent geweest
als volgens de voors. Criminele Ordonnantie en de het
Euwigh Edict, soo als men niet en twijfelt of de
Schepenen van Limbourg sullen bij hun advies in martis
laest leden aen dit Souvereijn Hof gesonden, anders niet
hebben konnen adviseren.
En soude oock een nieuw reglement ofte ordonnantie die
aengaende alsnu komen geprescribeert te worden, soo en
soude deselve echter niet konnen opereren voor het
gepasseerde, lex enim futuris non præteritis dat formam
negotijs.
Den patroon van den gevangenen Houb Palmen weet dit oock
seer wel, en daerom heeft hij eerstelijck dit Souvereijn
Hof door sijne eerste requeste met een hoope
falsiteijten ende injurieuse figmenten weeten te
surprenneren ende in dato den 18. november 1743
geobtineert eene surseantie gebouwt op sijne simpele
allegatien.
Waeraf, gelijck men doens ter tijdt gehoort heeft, hij
al eerst lange daernaer de declaratien gelicht heeft
gehadt, ten eersten van de pastor tot Brounsem op het
seggen van eenen fameusen schelm uijt de gevanckenisse
van Hoensbroeck geëvadeert, die naerderhandt tot Eupen
nochmaels in apprehensie genomen sijnde alwederom aldaer
geëvadeert is.
Ende tweedens van den eer- ende eedtloosen Leo Creuwen.
Waer ontrent men sich licht kan voortstellen dat
gemelde patroon de concert met dito Creuwen niet weenigh
op de concordantie in sal sijn bedacht geweest.
Hij heeft oock al veele dingen in sijne voors.
eerste ende iteratieve requeste geposeert waervan men
aenstondts de evidente falsiteijt gedemonsteert heeft.
Waerop dan dit Souvereijn Hof gedient is geweest de
verleende surceantiën in saecken tegens Houb Palmen,
Jaspar Hooghkirchen, Albert Weuben etc. bij decreet van
den 8 februarij laestleden pure et simpliciter sonder
eenige exceptie te lichten, mits dat twee commissarissen
door ende uijt den Schepen stoel van Limborg te
denomineren, in de instructie derselver saecken souden
interveniëren, soo ende gelijck breeder te sien bij
hetselve decreet alhier annex sub N°
Hebben sich die voors. Schepenen van Limborg alsnu van
dese commissie geëxcuseert sulx en hadde (onder
ootmoedige correctie) het voors. decreet in geenerleij
manier behooren te altereren.
Emmers verders niet dan ten opsichte van het nomineren
van twee nieuwe commissarissen, dewelcke anders niet en
konden gecenteert worden als in de plaetse van den
voors. schepenen te subintreren met denselve effecte van
lichtinge van surceantie en verders als ofte de voors.
schepenen de gemelde commissie selfs aenvierdt ende
effectivelijck in saecke geïntervenieert hadden.
Maer het schijnt wel dat den patroon van Houb Palmen
volgens sijne gewoonte dit Souvereijn Hof alwederom met
nieuwe geïnventeerde valscheeden onder de handt moet
hebben weten te surprenneren, als wanneer bij het
nomineren van die twee nieuwe commissarissen een nieuw
decreet de dato 5 junij laestleden ten voorschijn
gekomen is, uijt crachte van welck die alreede
geaccordeerde lichtinge van surseance wederom
geretraheert wierde ende seffens gepermitteert aen de
vrouwen van de drij voornoemde gevangenen (ende NB: in
primo decreto principaliter agebatur) om hunne requesten
te Hove gepresenteert inwendigh eenen maents te
vervolgen, relaes tot de copij van hetselve annex sub n°
..
Den voors. patroon sich prevalerende van dit nieuw
decreet en vergnoegen sich niet met alle de openbaere
calomniën ende uijtgespeculeerde falsiteijten, die hij
bij sijne twee eerste requesten protervâ(?) fronte in
facto gestelt heeft, maer voorts gaende in sijne
onbeschaemtheijt doch als nu niet aen nieuwe inventiens
om tot sijn verkeert ooghmerck te geraecken.
Sijnen medehulper den voors. eedtloosen Creuwen kompt
hem hierinne daetelijck ter handt. Denselven vindt uijt
en geeft voor, dat de personele responderinge van den
gedetineerde Houb Palmen alleen op een kleen briefken
geschreven ende onderteeckent was geweest. (doorgehaald:
daer eenen genoegh was om sijnen ziele over aen den
duijvel over te geven ..wesen) Hij treckt met den voors.
patroon te velde, gaen in den avondt ten huijse van Sr.
Tosses, Schoutet van Vaesraede ende president schepen
van Hoensbroeck, soecken denselven in sijne laeste
sieckte, waeraf hij oock ontrent de drie weecken
daernaer gestorven is, met veele persuasiens, beloften
ende offertes te suborneren, om eene vlach declaratie
van denselven te vercrijgen, sooe als breeder te sien is
uijt de stucken annex sub numeris .. ..
Men weet oock van goedehandt dat den notaris L'Allemand,
die sich mede al in desen criminelen twist tot groote
prejuditie van de goede justitie gesignaleert heeft,
beneffens D.J.H. Limpens van Hoensbroeck voor het huijs
van gemelde Tosses op de straet stonden, om in cas sich
den selven door de voors. beloften en offertes hadde
laeten suborneren, daetelijck bij der handt te sijn om
de voors. versochde declaratie t'saemender handt te
fabriceren.
Maer alhier loopen sij eens bots (doorgehaald: niet
sonder uijten vande misvergenoegen) en moeten
vruchteloos vertrecken niet sonder een uijtnemende
misvergenoegen tegens eenen eenen man, die op sijn
conscientie peijsde ende sich int laeste van sije daegen
niet wilde laeten tot eenen schelm maecken.
Dit niettegenstaende en twijfelt men niet ofte dito
Creuwen (gelijck men al onder de handt heeft hooren
mommelen) sal evenwel noch soo onbesonnen sijn geweest
van sijne declaratie raeckewnde de voors. personele
responderinge van Houb Palmen aen de voors. patroon mede
te deelen.
In welcken gevalle boven dat dit Hof genoeghsaem sal
konnen sien uijt het origineel den selve ten processe
alhier gevoeght, dat het geen contrefeijtsel en is.
Soude men alnoch in cas van noode door d'heren
advocaeten Smets en Pelssers, die ten daege als wanneer
dito Houb Palmen sijne personele responderinge gedaen
heeft, op het casteel van Hoensbroeck waeren ende
dieselve alsdoen gesien hebben, het contrarie daeraf
konnen bethoonen.
Ten welcken tijde ja noch geene de minste questie en was
van alle moeijelijckheeden, die zedert ten opsichte van
dito Houb Palmen geresen sijn.
Ende wat apparentie is 'er oock dat men dese personele
responderinge op een kleen briefken soude geschreven
ende onderteeckent hebben, daer alle de andere soo wel
als de declaratien ende recollectien der getuijgen ende
alle overige acten in de criminele saecken tot
Hoensbroeck gevloten ende waervan men een groot gedeelte
voorleden jaere in handen van het Officie Fiscael
gestelt heeft gehadt, altoost in forma geschreven ende
door de criminelen respective ende getuijgen neffens de
gerichtspersonen sijn onder teeckent geweest.
Het is wonder dat den patroon van Houb Palmen en dito
Creuwen in soo eenen handt-tastelijcken misslagh
gevallen sijn, waerbij sij ja aen dit Souvereijn Hof soo
wel als aen alle de redelijcke werelt claer doen sijn,
dat allen hunnen handel maer is een context van
figmenten ende falsiteijten ende dat wel waer is gelijck
men segt: mentitur iniquitus sibi.
Enfin Leo Creuwen en sal sijne eijgene handt niet konnen
loochenen, (doorgehaald: soo als hij sijne zich in desen
ende soo veele andere verscheijde posten alreeds
verloochent heeft).
Hij en sal oock de geheele justitie niet loogenachtigh
maecken, de welcke door sijne goddeloose trecken ende
gesponnene leugenen nu al soo lange heeft moeten lijden.
Daer men deser zijdts voor godt ende geheele werelt
protesteert, dat alle die opgegevene pretense abusen
ofte irregulariteijten, t'zije van de exorbitantiën der
torturen, van het hervatten ofte menaceren derselve bij
de recollectiën, van het voorhouden der feijten met de
specifique omstandigheden dier, van het suggereren der
complicen en andersints, noijt in de justitie van
Hoensbroeck gepasseert, maer alleen pro commoditate
causæ gefingeert ende uijt gespeculeert sijn soo door de
criminelen selfs als door derselver aengehoorige
vrienden ende verwanten, alsmede oock door die alnoch
ongevangene complicen ende voorst door den voors.
patroon ende Creuwen gedivulgeert ende geconfirmeert, om
daerdoor de justitiens der twee landen overal ende
principalijck bij deseb Souvereijnen Raede odieus te
maecken.
Alhoewel men sich dien aengaende simpliciter ad acta
soude konnen refereren, die van allen het gene watt'er
in de justitie gepasseert is (doorgehaald: het contrarie
van de advertoire opgegeven figmenten daer aenwijsen,
ende) volgens rechten geloof behooren te maecken,
onaengesien oock allen het gene den voors.
gedeserteerden geasumeert schepen Creuwen ende eenen
geëvadeerden fameusen schelm hieraf willen beuselen.
Soo sal echter de manifeste falsiteijt van alle het
voors. adversair geposeerde noch claerder mogen
blijcken, als dit Souvereijn Hof sal gelieven te
reflecteren eerstelijck op de meenighvuldige diefstallen
die eenige der geëxecuteerden ende naementlijck Matthijs
Ponts eenen merckelijcken naer de recollectie sonder
einige de minste torture ende selfs in absentie van den
scherprechter ultronce(?) et proprio motu de novo
opgegeven hebben waervan de justitie selfs noijt eenige
de minste kennisse gehadt hadde ende die men echter
naerderhandt bevonden heeft effectivelijck geperpetreert
te sijn.
Ende tweedens op de meenighvuldige confrontatiën, die de
voors. geëxecuteerde tegens veele andere criminelen soo
van Hoensbroeck als van Amstenraedt ende Schinnen gedaen
hebben, waeronder self twee geconfronteerde van
Amstenraedt met naemen Wijn en Hendrik Meels gevonden
sijn geweest die bij de confrontatiën in presentie der
twee respective gerechten verscheijde enorme misdaeden
van huijsbraecken, knevelarijen, kerckdieverijen en
vrouwecracht vrijwillig bekent hebben, geijck sulx uijt
de acten van confrontatiën van gemelde Wijn en Hendrick
Meels, die men bij het proces van Matthijs Ponts
voorleden jaere in handen van het Officie Fiscael ex
superabundanti gevoegt hadde ende die men altoos, des
noodigh sijnde, aen dit Souvereijn Hof kan reproduceren,
breeder te sien is.
Waeruijt dan genoeghsaem kan afgenomen worden dat
hetgene raeckende de pretense exorbitantie der torturen
ende het hervatten ofte menaceren derselve bij de
recollectiens ab adverso wil geraetelt worden, allemael
valsch is.
Verders sal alhier tot informatie van den Hove
(doorgehaald: niet ondienlijck wesen) per parenthesin
konnen dienen, dat den voors. Hendrick Meels sich meer
dan eenen keer aen d'here pastor van Amstenraedt ende
aen den secretaris aldaer, met naeme Bormans en self
noch immediatelijck voor sijne doodt beclaeght heeft
gehadt dat sijnen oome Corst Klinckerts door den viller
daertoe was vervoert worden, gelijck gemelde heere
pastor ende Bormans, dit noodigh sijnde, altoost onder
eede sullen moete gestaen.
Welcken Hendrick Meels voorts oock soo wel als sijnen
broeder Wijn, neffens Lenardt de Fonck ende Peter Peters
tot Amstenraedt geëxecuteert als mede de geëxecuteerde
tot Schinnen tot hunne doodt toe bij hunne bekentenissen
gepersisteert ende daerop gestorven sijn.
Gelijck mede de geëxecuteerde op de Nieuwstadt ende tot
Montfort en in specie Bernard en Hendrick Bex, villers
van de Nieuwstadt ende dan Joannes Honnoffs, viller tot
Sint Joist bij Montfort met desselfs vrouwe Ida Ponts
insgelijcken tot het laeste toe en selfs noch op het
schavot bij hunne bekentenissen gepersisteert ende
daerop gestorven sijn.
Daer het nochtans aen de geheele werelt bekent is, dat
alle de voors. criminelen door die geëxecuteerdens van
Hoensbroeck het aller eerst ende door niemandt anders
sijn aengeklaeght worden.
Waermede dan oock seffens komt te vallen het pretens
profijt het gene den patroon van Houb Palmen wilt
trecken uijt de pretense revocatiën van eenige der
voors. geëxecuteerde tot Hoensbroeck.
Want men sal seeckerlijck aen niemandt konnen doen
gelooven dat de accusateurs onnoozel sijn, daer de
geaccusserde hun plichtigh kenne ende oock plichtigh
daerop sterven.
Waeruijt dan oock verders nootsaeckelijcker wijse
volght, dat die voors. pretense revocatiën den droevigen
effect geweest sijn van dien goddeloosen eedt waermede
sich dese malheureuste booswichten aen malcanderen
verbonden hebben, ende aen wiens realiteijt deste
weiniger te twijfelen is, dat den voors. Hendrick Bex
ende Joannes Honnoffs hun op het laeste van hun leven
aen hunne biechtvaeders buijten de biecht ten hooghsten
daerover beclaegt hebben, seggende dat hun denselven
meer beswaerde dan wel alle de schroomelijcke misdaeden
die sij begaen hadden, gelijck (doorgehaald: Den Schout
van Hoensboeck en meer andere hebben gehoort uijt den
eijgen mondt der biechtvaeders self) men uijt den eijgen
mondt der biechtvaeders selfs circonstantelijck gehoort
heeft.
Ende daerom is het ten hooghsten te verwonderen, datter
in den Lande van Valckenborgh geestelijcken konnen
gevonden worden, die soo onnoosel sijn geweest van sich
door den voors. patroon en dito Creuwen in die erreur te
hebben laeten brengen van alle de boven geroerde
absurditeijten te gelooven, die vrij al veel
wijsselijcker ende Christelijcker gedaen hadden van hun
met hunnen brevier te bemoeijen als met criminele
saecken waervan sij niet geïnformeert waeren, ten soude
alsdan soo veele eerafsnijdingen en publique scandalen
niet gescheidt sijn nochte oock de goede justitie soo
lange sijn geretardeert worden tot groote prejuditie van
het gemeene best ende tot irreparabelen schaede der twee
landen.
Den voors. patroon van Houb Palmen hadde sich behooren
te addresseeren bij de Heeren pastores van Amstenraedt,
Schinvelt, Nieuwstadt ende meer andere, die van de
crimineele saecken geïnformeert waeren. Die souden hem
van de revocatiëns van die geëxecuteerden tot
Hoensbroeck wat meer licht hebben konnen geven. Maer hij
mogte aldaer wel hebben konnen aenloopen gelijck bij
d'heere pastor tot Schinnen, van wiens antwoordt hij
sich seeckerlijck niet sal roemen. Ende men mogte hem
oock wel voorgehouden hebben dese theologische quæstie:
au advocato liceat .. conscientia furibus patrocinatii
in præjudicium rei publica, gelijck dito patroon niet en
konde ignoreren.
Aengesien men van seer goeder handt verwittigt is, dat
seeckeren plichtigen, die mede van de fameuse bande was,
tot hem gekomen ende hem versocht heeft van hem doch te
willen helpen, vermits hij seijde gehoort te hebben dat
hij oock van die (doens ter tijdt noch niet
geëxecuteerde) criminelen van Hoensbroeck beticht was,
dat gemelde patroon hem daerop geseijdt heeft dat hij
sich aen hem oprecht moeste biechten, soo hij eene goede
absolutie wilde krijgen ende ronduijt seggen ofte ende
waeraen hij mede plichtigh was, ende dat hij patroon hem
als dan soude weten te seggen, ofte hij hem soude konnen
helpen ofte niet. Dat hij anderssints, in cas hij
gevangen wierde ende de saecken sich alsdan anders
mogten bevinden, niet meer in staet soude sijn van hem
te helpen.
Dat dan desen client hem oock effectivelijck geavoueert
heeft van mede geassisteert te hebben aen een
huijsbraeck alwaer hij seijde maer op schiltwacht
gestaen ende seer luttel daeraf geprofiteert te hebben.
Gelijck oock aen eene kerckdieverije, alwaer hij int
gelijcken maer op schiltwacht gestaen ende niet ofte
seer luttel daeraf genooten hadde.
Waerop den gemelde patroon desen sijnen client versonden
heeft, seggende dat de huijsbraeck al hadde hij oock
maer op schiltwacht gestaen, den strop was, ende dat men
hem voor de kerckdieverije noch wat fackelen vijer soude
toevoegen waermede men hem met de roock naer den hemel
soude laeten opgaen.
Dit heeft men uijt den mondt van de eijgene
bloetsverwanten van gemelden patroon, die hetselve uijt
desselfs eijgen mondt gehoort hebben.
Verders heeft men oock uijt den mondt van eenen seer
geloofweerdigen heere, d'heere drossardt Brienen, aen
wien den patroon van Houb Palmen self geseijdt heeft in
substantia: dat hij wel wiste dat het allemael groote
schelmen waeren, en dat daerom maer sochte de saecke op
de lange baene te trecken, ofte sijnen client
ondertusschen wellicht in de gevanckenisse quaeme te
sterven, daer bij voegende in terminis: dat het hem
liever was, dat denselven in de gevanckenisse quaeme te
verrotten, dan wel op een radt.
Waermede komende tot het verder valsch opgeven van
partije raeckende het pretens voorhouden der feijten met
de specifique omstandigheden dier ende het suggereren
der complicen salmen dit Souvereijn Hof hierover
eerbiedelijck informeren, hoe ende gelijck alles dien
aengaende in de oprechte waerheijt bij criminele
examinatiën tot Hoensbroeck gepasseert is.
Ende voor eerst heeft men aen de vier eerste criminelen,
te weten aen Matthijs Ponts en Peter Ponts ende Corst en
Joannes Klinckerts naer pronuntiatie der respectie
decreten van torture in generalibus terminis
voorgehouden, dat sij plichtigh waeren aen verscheijde
diefstallen.
Ende naer dat sij sulx bekent hadden, heeft men hun doen
opgeven de generale complicen die sij kenden en wisten
oijt op den diefstal met hun uijtgeweest te sijn, sonder
dat men hun oijt eenigen gesuggereert nochte
gedesigneert heeft.
Naer de genoemde complicen heeft men hun de feijten,
waervan sij door verscheijde mede complicen soo van den
Lande van s'Hertogenrade als van de Heerlickheijt
Schaesberg consonantlijck beticht waeren, sonder eenige
de minste omstandigheeden daerbij te voegen,
voorgehouden. Dewelcke sij dan oock voor het meestendeel
soo circonstantelijck bekent ende gedetailleert hebben,
dat men genoeghsaem geconvinceert konde sijn, dat
deselve effectivelijck daeraen plichtigh waeren.
En nopende de kerckdieverijen waervan sij door de voors.
medecomplicen consonantelijck beticht waeren, heeft men
goedtgevonden deselve in generalibus terminis daerover
te ondervraegen, sonder eenige kercke te noemen,
alhoewel deselve oock bij de articulen uitgedruckt
waeren, bij welck middel dan oock bijnaer alle
kerckdieverijen, die in den Lande van Valckenborgh
begaen ende de omliggende landen begaen waeren voor ende
naer den dagh gekomen sijn.
Aen de verdere criminelen, die naer de voors. vier
eerste sijn gevangen worden, heft men alleen bij hunnen
eerste personele responderingen eenige der apparentste
feijten, waervan sij beticht waeren, oock sonder eenige
de minste omstandigheeden voorgehouden.
Ende ter saecke tot de torture gedisponeert sijnde is
hun anders niet voorgedraegen dan alleen dat sij
plichtigh waeren aen verscheijde diefstallen, die sij
oock dan instantelijck uijt hun self hebben moeten
opgeven (doorgehaald: voorts. de generale complicen
noemen, ende daernaer hunnen opgegevene diefstallen
detailleren. Bij welck middel dan oock bijnaer alle de
diefstallen die twee, drij, vier ende meer wij –). in
dien verstande nochtans ende niet verder dan tot dat sij
de apparenste diefstallen ende waeraen men het meest
verseeckert was, dat sij plichtigh waeren genoemt
hadden.
Bij welck middel dan oock bijnaer alle de diefstallen,
die twee drij, vier ende meer uren in de ronde geschiedt
waeren, en verscheijde waer de justitie selfs noijt
hadde hooren van spreecken en die men echter
naerderhandt waer bevonden heeft, sijn aen den dagh
gekomen.
Naer alwelcke dus opgegeven diefstallen men getreden is
tot de generale complicen die van de bande waeren ende
die sij wisten met hun uijtgeweest te sijn om te
steelen, de welcke sij altoost hebben moeten noemen ende
oock effectivelijck genoemt hebben uijt hun eijgen ende
niet bij suggestie ofte specifique designatie, gelijck
falso voorgegeven ende alleen pro commoditate causæ
gefingeert wordt.
Ende alhoewel het in rechten notoir is, dat in
criminibus nocturnis et ou...isse waer men geene
eerlijcke getuijgen kan vinden, het aen een rechter
vrijstaet ende gepemitteert is, eenen criminelen
specifice te ondervraegen over de mede complicen, die
door twee, drij ofte meer consonante getuijgen beticht
sijn, waeronder oock als testies habiles gereeckent
worden complices ejusdem vel eorundem criminam.
Soo kan men echter voor godt ende de geheele werelt
protesteren dat sulx noijt in desen geheelen criminelen
handel tot Hoensbroeck geschiedt is.
Maer dat ter contrarie den Schout soo wel als de geheele
weth tot quijtinge van hun devoir ende conscientie ten
uijtersten behoedtsaem dien aengaende altoost sijn te
werck gegaen.
Soo verre oock dat men aanvanckelijck drij complicen
door Peter Ponts genoemt, naementlijck Joannes Kraens,
Matthijs de Bie ende Christian Reumkens niet heeft
willen aenteeckenen, die echter immediatelijck daernaer
door Matthijs Ponts in eodem ordine oock sijn genoemt
worden ende die men oock naerderhandt bevonden heeft
door verscheijde concordante betichtingen soo van
geëxecuteerdens tot Schinnen, Amstenraedt ende
Montfoort, als oock door hunne eijge confessiën groote
en fameuse schelmen te sijn.
Waerontrent dit Souvereijn Hof naerder sal gelievente
bemercken, dat in cas den Schout ende weth van
Hoensbroeck soo onbesonnen hadden geweest ofte willen
sijn van de complicen bij de torturen aen de gevangenen
te suggereren ofte specifice te designeren, de gene
men geerne beticht soude hebben gehadt, soo hadde
men sulx ja oock seer licht konnen doen ten opsichte van
Houb Palmen ...de questio ende denselven op dieselve
maniere gelijck voorgegeven wordt, door Joannes
Klinckerts, Joannes Kraens en Marie Ponts doen
nomineren, die echter geen mentie van hem gemaeckt
hebben.
Ende in de valsche suppositie als voor soude men oock
moeten bevinden, dat in alle de personele responderingen
altoost deselve complicen opgegeven waeren, daer men
nochtans ter contrarie bevindt datt'er in de eene meer
en in d'andere min verscheijdentlijck genoemt en
opgegeven sijn volgens de verscheijde diefstallen ende
de verscheijde gelegentheiden waerinne sij hun bij het
effectueren derselve bevonden hebben.
Waeruijt dan genoechsaem kan afgenomen worden. dat men
sich altoost vergenoecht heeft met de complicen, die sij
proprio motu opgegeven hebben.
Tot welcken eijnde men noijt gemanqueert heeft deselve
wel serieuslijck op hunne ziele saligheijt te vermaenen
van geen te betichten die niet plichtig waeren ende vice
versa van geen te verswijgen, die effectivelijck
plichtigh waeren.
Naer het nomineren der generale complicen is men dan
voorts getreden tot het detailleren van hunne opgegevene
feijten, sonder hun eenige de minste omstandigheeden,
gelijck hier boven geseijdt is, voor te houden.
Ende gemeenelijck vier en twintig uijren daernaer ofte
oock wel twee en meer daegen daernaer, gelijck
signantelijck met Matt. en Peter Ponts gescheidt is, is
men voorts gegaen tot de recollectiëns.
Waerbij men hun dan oock onder de serieuse vermaeningen
als voors. de volle liberteijt gelaeten heeft om soo ten
opsichte van de complicen als van hunnen eijge feijten
te persisteren ofte revoueren hetgene sij goedtvonden.
Gelijck dan oock somtijds al geschiedt is, dat sij den
eenen ofte den anderen complice, die men echter van
elders wel wiste van de bende te wesen. uijt
particuliere insichten al hebben gerevoueert.
Als meede dat sij het een ofte ander feijt hetgene sij
alreeds met alle omstandigheeden bekent ende
gedetailleert hadden, insgelijcks al gerevoueert hebben,
alwelcke revocatiëns dan oock al behoorlijck sijn
geannoteert worden, niettegenstaende sij van het
contrarie genoeghsaem overtuijght waeren, sonder dat men
hun echter met de torture ofte met de menaceringe van
dien tot de persisteringe heeft willen praemen.
Een evident exempel van dien is te sien bij de personele
responderinge van Matthijs Ponts aengaende de
schroomelijcke knevelarije ende beroovinge begaen ten
huijse van Jan Essers op de Maegerouw, alwaer men
volgens de concordante getuijgenissen van 't Land van
Hertogenraedt en andere men wiste, dat hij den
principaelsten acteur in dese droevige tragedie gespeelt
hadde. Soo heeft hij echter, naer dat hij het feijt
alreede bekent ende oock al eenige omstandigheeden
daeraf gedetailleert hadde, desen post incontinenti
gerevoceert, sonder twijfel uijt vreese, dat dit
schroomelijck feijt sijne straffe merckelijck soude
hebben vergroot. Hetgene men hem dan oock al heeft
laeten glisseren, sonder hem daerover specialijck te
willen doen tortureren.
Waermede dan oock seffens nochmaels geconfirmeert wordt
het gene men raeckende de pretense ab adverso
uijtgespeculeerde exorbitantie der torturen hierboven
breeder aengehaelt heeft.
Men verhoopt dat dese voors. maniere van procederen, te
weten de geconvinceerde criminelen sonder specifique
articulen tortureren, hun eijgen doen opgeven, daernaer
de generale complicen doen noemen ende voorts hunne
opgegevene feijten doen detailleren, niet alleen door
dit Souvereijn [Hof] niet en sal gedesapprobeert maer
ter contrarie in alsulcken extraordinaire cas ende
gelegenheijt van saecken waerinne sich het Landt van
Valckenborgh ende de omliggende landen bevonden hebben
ende alnoch bevinden, seer dienlijck ende nood... geacht
worden.
Den voors. Schoutet van Hoensbroeck heeft dese maniere,
te weten de geconvinceerde sonder specifique articulen
te laeten tortureren ende hunne feijten uijt hun eijgen
doen opgeven, het eerst gepractiseert aen den
geëxecuteerde Joannes Kraens ende voorts aen de verdere,
die zedert ter torture sijn verweesen geweest,
gecontinueert, die de weth van Amstenraedt zedert
insgelijcken naer gevolght ende haer oock seer wel
daerbij bevonden heeft.
Ende hoe seer men oock getracht heeft van sich in alles
met de uijtterste regulariteijt ende behoedtsaemheijt
aen sijn devoir ende conscientie te quijten, ende sulx
niet sonder groot perijkel van lijf en leven ende
huijsen te verliesen, gelijck de spraeck al in het
publicq van diergelijcke dreijgementen al over lange
geloopen ende waervan men oock alreede de tentamina
gesien heeft, hetgene men nochtans al ongemerckt heeft
moeten laeten passeren.
Soo moet men echter alnoch bij middel van een hoope
opgeraepde goddeloose falsiteijten ende calomniën
getraverseert ende gepersecuteert, over al bij de
luijdens, die van saecken niet geïnformeert sijn,
schandelijck gediffameert ende bovendien mal à propos in
excessive noodeloose costen gejaeght worden.
Waeruijt den anders niet kan resulteren als seer
pernicieuse gevolgen voor het gemeene best in ruste
goede
|
|
