| |
CORPUS DELICTI
Van
Wijnandsraede bij Ritzen
in het Panhuijs
|
Visitatie
over de diefstal
begaen in het Panhuijs
tot
Wijnandsraede gedaen
ten
Overstaen van den Heere
Officier nomine Officij
de Schepenen Quix,
Gostijn
ende Dullens
in plaetse
Van Secretaris hedden
den
7sten
maij 1762
Eodem hebben Wij Schepenen der
Heerlijkheijd Wijnandsraede ons ge-
transporteert ten huijse aldaer ge-
noemt het Panhuijs en hebben
ontrent den stijl van de huijsdeure
bevonden door eene lijme wand drij
Steeken met een mijelijk een mes
Gedaen tot op een bredt naer alle
apparentie door de dieven geprobeert
Om een gat te maeken, dat de deure daer
door conde geopent worden. Verders gesien
aen den daerneffens staende stijl ende in de
deure veele diepe kuijlen ende schrapen
nae alle alle gedachten met groote houten
en breekijseren daer in gebroght. Sulx ook
gesien aen de keukendeuren. Verders
bevonden door de keukendeure een
gaetjen waer door een kogel gevlogen is
en tot in de wand van de nehren; dan ver-
ders in de keuken in de wand bevonden
twee kuijlen met kogelen geschoten
ende doer de kamerdeure eene kogel
gevlogen sijnde tot daer bij in de
wand en op de kaemer neffens de
groote kamer hebben wij Ondergeschr.
gesien, dat de glaese venster aldaer
bijna in alle stucken is, als ook
de ijsere roedjens in stukken ende af sijn,
soo dat sulx naer alle apparentie met
vehemente slaegen moet gebuert sijn.
Aldus gedaen op dagh en datum als boven
(legerstont:) Quod attestamur (ende waeren
getekent:) R. Quix Schepen, M. Gostijn
Schepen, J.H. Dullens Scab. loco Secret.
Edelijke informatie rakende den dief-
stal begaen in den nachte tusschen
den 19 ende 20 April laestleden in
het panhuijs tot Wijnandsraede genomen
aldaer in judicio extraordinario heden
den 17 Maij 1762
Ten overstaen van
den Heere Officier nomine officij, de
Schepenen Quix, Gostijn, ende Dullens.
Eodem en Coram iisdem is door
den Heer Officier gedaeght sijnde, ge-
compareert Henricus Ritzen oud ontrent
de drie en dertig jaeren ende huijsweert
in den voorschr. Panhuijse denwelken
naer gepresteerden
Eede
heeft verclaert
als volgt:
Dat hij in de nachte voorschr. tusschen
den 19 en twintigsten april laestleden
gerustelijk te bedde liggende iet wes
aen de keukendeure hadde hooren
draeijen, waer op hij Comparant sijne
Huijsmeijd toegeroepen hebbende, gelijk
daer op met swaere houtschijven op voor-
schr. deure hadde hooren loopen en stooten
om den selven forceren. Dat hij deponent
oversulx uijt sijn bedde sprengende
gewapenderhand om sijn huijse te
defenderen door voorschr. deure met een
kogel geschooten hadde. Maer niet tegen-
staende van dien hadden de geweldenaars
de deure met alle Craghten en gewelt open-
geloopen ende geforceert ende hij depo-
nent hem al verder retirerende op eene
twede kaemer, hebben de selve inbrekers
drij Scheuten met kogelen naer hem ge-
daen. Waer door hij genoodsaekt was
geweest van hem in eene derde kamer te
refugeren ende de selve tot sijne Securiteit
toegeregelt hebbende, hebben voorschr.
geweldenaers de selve deure met alle
Craghten van s'gelijken opgebroken, dus-
danig dat alle Schauwen en Slooten daer
aff gesprongen waeren en gevolgelijk
bij hem deponent geraekt sijnde is hij door
vijff a ses personen wesende den eenen
met grijse, den anderen met blauwe en
den derden met bruijnen klederen aengevat,
neder ter aerde geworpen, aen handen en
voeten gebonden en grouwelijk geslaegen
en mishandelt geworden.Ten tijde dat eeni-
ge andere van de selve geweldenaars sijne
huijsvrouwe en de meijd van s'gelijken ge-
bonden ende dan noch een derde parthije
eene kiste in de selve kamer staende
opengebrooken ende geforceert hebben.
Verclaerende hij deponent dat ten selven
tijde als hij in de voorschr. kamer
wel over de twaalf geweldenaars ende
banditen gesien hadde; ook al veel
andere in de andere kamer als mede
in de keuken ende den winkel gehoort
hadde, forcerende alle schaapen en
laeden & daerbij voegende dat hij ten
tijde hij de huijsdeure defenderende sijne
huijsvrouwe ende meijd op eene Kamer
geloopen sijnde om door de venster hulp
te roepen, den selve door veele buijten
staande geweldenaars daer af waeren
geempecheert worden, door dien de selve
door t'seffens komende slagen, de ven-
steren ende de glaesen ingeslagen hadden.
Bovendien deponeert, dat hij geene van
alle de banditen dewelke hem aengevat
ende gebonden hebben, gekent heeft om
dieswillen dat sij hunne aensichten met
doeken vebonden hadden, maer dat hij
eenen aen, volgens het gheene soo hij
vermeent, aen de Stemme gekent heeft
voor te wesen Sekeren Andries
Woonende tot Heerle aen de Linden
Soone van de oude Wijsvrouw, sijnde
getrouwt met een vremd vrouwmensch,
hebbende denselven ook nog twee Susters
die ook wijsvrouwen sijn. Voegende hij
deponent wel expresselijk daer bij den
selven niet gesien nogte gekent te hebben,
om dieswillen hij ter aerde op sijn
aensicht was liggende, maer segt nog-
tans dat hij vastelijk vermijnt deese
Stemme gekent te hebben, als hebbende
dikwils met den selven geconverseert
ende tot Heerle in sijn gebuurschap
gewoont. Dat den selven ook hem
deponent het meeste mishandelt ende
geslagen hadde en bovendien hem
met sijne heijmelijke leeden gevat heb-
bende, de selve gedreijght hadde, afte-
sneijden, indien hij deponent niet seggen
soude, waer sijn geld was. Dat sij vervol-
gens alles uijtten huijse gestoolen hadden,
als nementlijk uijt eene kiste in de kleene
kamer een Carolien en ses halve Caroli-
nen, vijf Croonen, ende tusschen vijf en
ses pattacons kleen geld, mede een sijden
kleet van sijns deponents Vrouwe met
eenige neusdoekken ende trekmutzen.
Verders in het schaap op de groote ka-
mer aan geld de ses à seven pattacons
een lijachtigen laaken rok met een
Savert Camisool, eene ledere broek,
twee paar sajette kousen, twee douzaine
manshembdens en veele vrouwehembden
met eenige voorschoten en dan nog
eene goude Cruijs met eenige Steentjens
ingewerkt. Item in het beddestroije ontrent
de vijftien ofte sesthien pattacons aen
geld, met eene houte doose waer in het
selven was liggende ende in den winkel
aen geld eens vijff en veertig merk aen
Aaker bouschen ende dan ontrent thien ad
twalf gulden in ander geld. Verders aen
winkelwaeren een quantiteit ende
stukken Sitzen, Cathoenen, Chamoisen,
drie ofte vier stukken blauw linne
doek ende uijt sijnen sak vijff off ses
gulden ende veele andere saeken die
hij deponent niet specifiquelijk weet
te noemen. Maer wel voor het minsten
hunnen ontdragen hebben ter waardije
van over die vijfthien hondert guldens.
Ende huns waeren titulerende Heeren
Soldaeten waer onder hij deponent
hoorde noemen eenen Generaal Oversten,
Capitain Lieutenant ende andere officiers
Stellen ende onder anderen gehoort hadde
(krijgende de Schutter Vaan welke hij
in sijn huijs is bewaerende-) 'Het
is Schaede dat tegenswoordig onser
Vaandraeger niet bij ons is , hier is
de Vaene als mede'. Dat sij hem
differente maelen gedreijght hadden het
leven tre benemen ende aengesien de
mishandelingen ook niet anders daar
aff verwaght hadde.
Item dat sij soo in het overweldigen
van het huijs als naderhand in het
knevelen ende in het steelen veele
groote lichten gelijk als flambouwen
door hen mede gebrogt ontsteeken
hadden.
Deponeert verders dat hij op voorleden
woensdag tot Palenberg bij Marienberg
ten huijse van sekere Marie Goedschalck
hebbende hij deponent den naemen
van haeren man vergeeten, Sijne
quiitantien boekxken wedergehaelt heeft.
Welke vrouwe tot hem gesegt hadde
het selven in den Kratzbosch gevonden
te hebben. Dat sij hem deponent op de
selve plaetse gevoert hebbende hij ook
in den voors. bosch nog gevonden heeft
eenige Caerten, Lakmoes ende een
paer kousen, gelijk dat ook hij voor-
leden maendag tot Maestrigt bij eenen
frisier wonende tot Wijk, twee
huijsen boven mevrouw van Aken ende
beneffens het Cloosterken het welck
aldaer nieuw gebouwt word, sijnen
hem aldoen ontvoerden hoed gevonden
en gesien heeft. Hebbende voorschreve
frisier hem geseijt desen hoet gecoght te
hebben in de barakken van eenen Soldaet
welken hij frisier wel was kennende. Ex
post verclaert dat hij daernae dat
desen diefstal begaen was tot Heerle
gehoort hadde dat Scheven Henricus
in den wandelingen genoemt Villers Drik,
gewoont hebbende tot Trips bij Geilen-
kirchen bij Wijnandus Merkelbagh wo-
nende tot Heerle op den Kerkhof aldaer
s'morgens ontrent sonnenopgang eenige
uuren daernae, dat desen diefstal
geperpetreert is alle omstandigheden
van den selven vertelt hadde ende
Signantelijk daer bij gevoeght hadde
dat hij deponent sig een woortjen
verklickt hadde, sonder dat, souden hij
nog een deel geld behouden hebben.
Ende deser sijne dispositie van woorde
tot woorde voorgelesen sijnde heeft over
al bij dese gepersisteert en diensvolgens
dese eijgenhandig ondertekent.
(Was ondertekent:) Hendrijckus Ritzen
(Legerstont:) Quos attestamur
(Ende waeren getekent:)
R. Quix, Schepen, H. Gostijn Schepen,
J.H. Dullens, Svabinus loco Secret.
....[herhalingen]
Anna Gertruijd Wetzels huijsvrouwe
van Henricus Ritzen gedaght, geEed
ende geexamineert deponeert dat de
nachte tusschen den negenthienden ende
twintigsten aprillaestleden de dieven aen
haer deponents huijs sijn gecomen ontrent
tusschen elff en twalff uuren. Dat Sij depo-
nente vehemente stooten en slaegen op
de huijsdeure gehoort hebbende geheel
verbaest haer gereitereert hadde in eene
kamer om door de venster hulp te roepen
alswanneer veele s'effens komende slagen
geslagen is geworden. Dat sij oversulx
de huijsdeure hadde hooren open-
breeken als mede eenige flinten ofte
pistoolen schooten hadde hooren afgaen.
Tot dat de geweldenaars ook aan de
kamer deure dewelke haeren man naer
hem, daer binnen bij haer deponente
gerefugeert te hebben, toegeslooten
hadde, gekomen waeren, ende deselve
vansgelijken met geweld geforceert ende
opgebrooken hebbende, bij hem ingevallen
sijn,- ten getalle van negen of thien soo sij
vermijnt,- hun te hebben aengevat, handen
en voeten gebonden en op hun gesicht ter
aerde nedergeworpen. Dat sij deponente
door de mishandelinge en slaegen geheel
perplet ende verbaest sijnde niet verders
gesien heeft, als dat sij door het geheel
huijs hadde hooren als schaapen, kisten
en laaden opbreeken, als mede groot
gedruijs hetwelk de geweldenaers
maekten gehoort hadde, verclaerende
nogtans dat sij ter aerde nederliggende
ende haer hooft een wijnig omdraijende
in de andere kamer aen eene schaperaije
hadde sien staen een manskerel van
middelmatige en dikke postur met
eenen blauwen kiddel, dewelken Sij
vermeent gekent te hebben voor den
Vilder van den Lommelsberg aen den
Heekerbosch gelegen. Seggende den
selven heel positivelijk niet gekent te
hebben, om dieswille Sij hem in het
gesicht niet gesien heeft, denkt haer
vastelijk dat het denselven was.
Dat de voorschr. gauwdieven ende
knevelaars uijt ten huijse gestoolen
hebben uijt de kiste, schapen ende
laadens allerhande soorten van win-
kelwaaren, als namentlijk Zitzen, Ca-
toenen, Chamoisen, Bomsijnen Lijnen-
doek, gelijk ook eene silvere ketten,
eene silvere en twee gouden Cruijsen
waeraf een met steentjens beset was,
een sijden lijfken met damasten rok als
mede klederen van haeren man, veele
hembdens en andere lijnwaet, als ook
veele andere saeken, welke Sij depo-
nente niet en weet te noemen ter
waardije van eene groote somme. Dan
nog in contante penningen eene somme
van ontrent de Sestig pattacons. Ende
dese haeren depositie van woorde
tot woorde voorgelesen sijnde, heeft
verclaert over al daer bij te per-
sisteren. Diensvolgens dese eijgenhandig
Ondertekent.
(was ondertekent:) Anna Gertruid Wetzels
(legerstont:) Quod attestamur
(waren getekent:) R. Quix, Schepen,
H. Gostijn, Schepen, J. H. Dullens
Scabinus loco Secretarius
Aldegonda Drummen dienstmeijd van
Henricus Ritzen oud ontrent in de
twintig jaeren gedaegt, geEed en
gevraeght, heeft verclaert dat Sij in de
nachte tusschen den negenthiende en
twintigsten april laestleden op
haer bedde liggende haeren meester
hadde hooren roepenen, een groot
tumult hoorende is naar de Keuken
ingeloopen, alswanneer Sij heeft
gehoort drie of vier Schueten afgaen
en doens haer op eene kamer bij haere
Vrouwe retirerende ende haaren Mees-
ter gevolght sijnde veele gauwdieven
ingekomen Deselve haer nedersmijtende
aldaer op een bedde, hebben haere
armen en beenen gebonden en doens
op hetselve bed omgedraaijt, de
decken over haer hoofd gedaen en
haer deponente soo laeten liggen.
Segt verders gehoort te hebben, dat
dese gauwdieven waeren sprekende
eene vermaekde hoogduijtsche taele
onder malcanderen den eenen den an-
deren moemende Oversten, Capitein &
Dat dese gauwdieven ende knevelaars
ook haeren Meester en Vrouw ge-
bonden hadden en van de selve
soo geld als klederen, waeren,
Lijnwaat en andere veele effecten
gestoolen hebben, ende van haer
deponente twee voorschoten selfs
trekmutzen ende twee neusdoekken.
Et habita lectura
Scribere nesciens persistit et Croce
Signavit.
(was ondertekent:) Dit is
de x
merk van Aldegonda Drummen
Verclaerende niet te konnen schrijven
(lagerstont:) Quos attestamur
(ende waeren getekent:) R. Quix
Schepen, H. Gostijn, Schepen,
J.H. Dullens Scab. loco Secret.
(Lager stont:)
dese Copije gecollationeert
met haer Origineel is daer
mede bevonden te accordeeren
Actum: 4 Augusti 1772
(onderstont:) Quod attestamur
(was getekent) Matthias Hulgers,
Schepen, Joȇs Coenen Schepen,
J.T. Daelen Subst. Griffier
Per Copiam
P. VandenHeuvel
Secr.
Coll. et auth. Valcob.
28 Xbris 1774
|
|
