DOCUMENTEN BOKKENRIJDERS




EntreeDocumentenEMAILProcesstukkenIn Beroep

PROCESSTUKKEN


Verweer tegen de uitspraak van de Raad van Brabant 5 juni 1744 inzake Houb Palmen c.s.
(niet volledig bewaard, klad)
(Schepenen of Schout Franssen?) • Rijckheyt Heerlen • Schepenbank Hoensbroek 1655


 

... sijn van de oppositie der huijsvrouwe van dito Houb Palmen als sijnde der selver requeste alhier te Hove gepresenteert, geappointeert den 18den november ende eenige daegen daernaer al eerst geïnsinueert.

Item door Steven Drummen ende Nol Coenen beijden gedetineerden tot Nuth, waervan den eenen geëxecuteert ende den anderen in de gevanckenisse gestorven is.

Item door Jan Schorens oock geëxecuteert, tot Schinnen voors.

Item door Christian Langendorf ende Lens Knoren, beijde gedetineerde tot Hoensbroeck.

Soo als breeder bij het advies van den voors. Schout van Hoensbroeck alhier te Hove berustende, is uijtgesteecken, waertoe als mede tot de extracten respective ende personele responderingen en recollectien der voors. complicen bij het proces van Houb Palmen berustende relaes.

Raeckende den gepremediteerden moordt in den persoon van den voors. Lambert Philippens waeraen dito Houb Palmen door gemelden Jan Schorens ende Lins Knoren als principalen daeder is aengeklaeght worden, staet wel te reflecteren dat het geen wonder en is, dat dese twee niet en convenieren over de plaetse alwaer denselven Lambert Philippens soude sijn in de aerde gesteecken geweest, vermits aenvanckelijck op het gerucht het gemelde daeraf onder het publicq gekomen is, gemommelt wierde dat het doodt corpus soude sijn begraeven in den hof van Jan Schorens, die sijn coolen daerop geplaetst hadde. In welcke gevalle te twijfelen is, oft de vrouwe van Jan Schorens moet dan oock goede kennisse van dit grouwelijck feijt gehadt hebben, soo dat dito Schorens, hebbende proprio motu ende tot ontlastinge van sijne conscientie dit feijt bekent, echter goedt gevonden heeft eene andere begraefenis-plaetse te noemen alwaer hij wel wiste dat het moijelijck ende schier onmoegelijck soude wesen om hem deselve precise te doen designeren ende het corpus delicti op te soecken in eenen bosch, alwaer hij seijde dat hetselve bij nacht ende ontrent de derthien jaeren geleeden in eene diepe kuijle door anderen gemaeckt, was gesteecken worden.

Het kan oock wel sijn, dat het voors. doodt corpus in den koolhof van Jan Schorens begraeven sijnde (gelijck Lens Knoren bekent), naerderhandt door dito Jan Schorens ende Houb Palmen is ontgraeven ende effectivelijck van aldaer in den Naunhover Bosch getransporteert is worden, uijt vreese dat wellicht de Justitie op het gerucht datter daervan onder het volck liep, eene visitatie in den voors, koolhof mogte komen doen.

Om de voor aengehaelde redenen, te weten om de onseeckerheijt die er was om naer soo eenen langduijrigen lap van tijdt in eenen bosch de precise plaetse te vinden, die dito Schorens oock self seijde om dieselve redenen niet meer pertinent te konnen designeren, en heeft de Weth van Schinnen geene devoiren gedaen om denselven ter plaetse te transporteren ende het corpus op te soecken.

Ende veel min heeft de weth van Hoensbroeck op de bekentenissen van voors. Lens Knoren raedtsaem gevonden, om eene eclatante visitatie te gaen doen in den voors. koolhof van Jan Schorens onder de jurisdictie van Schinnen.

Eensdeels omdat de aerde in dien koolhof, gelijck men verseeckert, puren droogen sandt is, alwaer het corpus, alhoewel het oock niet was ontgraeven ende elders getransporteert worden, echter wegens de droogte op derthien jaeren tijdt, waerschijnlijck teenemael soude verteert sijn.

Ende anderen deels in gevalle het selve oock noch niet geheel soude sijn verteert geweest ende datter moegelijck noch eenige overblijfselen daeraf mogten geëxteert hebben, soo is het nochtans meer dan waerschijnlijck, dat alsulcke overblijfselen naer de apprehensie van Jan Schorens bij die doenmalige omstandigheeden t'zije door Houb Palmen selfs ofte naer sijne opgevolgde apprehensie door Melzer Bemelmans, anderen complice ten desen ende tot hier en toe noch ongevangen, ofte wel door de vrouwe van Jan Schorens ende de aenhoorigen der saementlijcke complicen sullen sijn ontgraeven ende elders verstompelt worden.

Te meer omdat naer de voors. apprehensien van meergemelde Jan Schorens ende Houb Palmen ieder een openlijck seijde, dat alsnu eijndelijck het duijvelken oock seecker aen de dagh soude komen. Op alwelck publicq seggen men licht kan presumeren, dat de vrouwe van Jan Schorens ende de overige aengehoorige, die eenige kennisse daeraf hadden (alwaer hetzelve corpus oock magh gesteecken sijn geweest) seeckerlijck niet sullen onderlaeten hebben, van hetselve ofte de overblijfselen dier, in cas er noch eenige geëxteert hebben, tijdelijck afhandigh te maecken ende elders te verstommelen, om de eventuele inquisitie die aen gaende voor te comen.

Quisquis sit ende op hoedaenige maniere het gene voors. mag geschiedt ofte gepasseert sijn, het is seecker dat den voors. Lambert Philippens in den jaere 1731 corts naer het stelen van den voors. terf teffens is vermist worden.

Het is oock seecker , dat eenige daegen naer dese vermissinge desselfs beste kleederen, bestaende in toto in eenen ouden soldaten rock neffens sijn schootsvel sijn gedraegen worden door sijnen broeder N. Philippens gelijck den voors. Creuwen verscheijde reijsen self gesien ende oock in volle vergaederinge der Justitie ten tijde van de decreteringe der apprehensie van Houb Palmen meer dan eenen keer geassureert heeft.

Den welcken naer dat hij (om soo te seggen) den principaelsten inquirent van dit werck geweest is, als nu quaede gratie heeft van soo schandelijck van de Justitie af te vallen ende den timmer den genen dieselve voor het gemeene best en ruste der goede ondersaeten met perijckel van haer lijf en leden ende goederen opgerecht heeft, door alle sijne falsiteijten ende fourberijen te willen om verre werpen, gelijck hier naer breder sal gedemonstreert worden.

Boven alle de voors. betichtingen heeft men oock naerderhandt vernomen, dat den voors. Houb Palmen door Ida Ponts, geëxecuteerde tot Montfort ressort van de Lande van Gueldre is beticht worden mede plichtigh en handtdaedigh te sijn geweest aen verscheijde derselver huijsbraecken ende kerckdieverijen, waeraen die bovengenoemde complicen van Hoensbroeck, Nuth ende Schinnen hem hebben aengeclaeght. *

* relaes tot de extracten uijt het prothocol van Montfoort bij het advies van den geïnsinueerden gevoeght ende te hove overgegeven den ...

Waeruijt dan op het claerste blijckt ende vastgestelt wordt, dat den gedetineerde Houb Palmen in effect ende buijten allen twijfel eenen grooten schelm ende dief moet wesen.

Is hij eenen dief, wat sal hem eene pretense nulliteijt in de maniere van procederen, die sijnen patroon door allerhande ongeoorlofde gefingeerde middelen per fas et nefas soeckt te forgeren, konnen helpen?

Seeckerlijck en soude hem dieselve als er oock eenige wilde uijtgespeculeert worden (die men nochtans niet en weet waerinne sij bestaen soude) van sijne welverdiende straffe niet konnen nochte mogen eximeren, ende en soude dieselve oock tot niet anders tenderen, als alleen om de goede justitie, die nu alreede soo lange door pure figmenten, calomniën, ende cavillatiën is geretardeert worden, noch verders te belemmeren ende te bekommeren ende teffens den officier ofte het landt in overgroote onnoodige costen jaegen.

Daer het volgens de Criminele Ordonnantie van den jaere 1570, ende het Euwigh Edict art. 38 et seq. constant is, dat in dier gelijcke criminele proceduren, gelijck de dese, alwaer men procedeert tegens vagabonden, banditen en diergelijcke fameuse schelmen en dieven, niet en behoort te observeren de ordinaire forme, maer ter contraire extraordinairlijck procedeert ende sonder eenige figure van proces, soo als den ... art. der voors. Criminele Ordonnantie ende de noten van van Leuwen claer bethoonen in verbis: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



Zijnde in het Hertogdom Limborg nochte in de drij Landen van Overmaeze in diergelijcke cassen geene andere maniere van procederen tot hier aen toe bekent geweest als volgens de voors. Criminele Ordonnantie en de het Euwigh Edict, soo als men niet en twijfelt of de Schepenen van Limbourg sullen bij hun advies in martis laest leden aen dit Souvereijn Hof gesonden, anders niet hebben konnen adviseren.

En soude oock een nieuw reglement ofte ordonnantie die aengaende alsnu komen geprescribeert te worden, soo en soude deselve echter niet konnen opereren voor het gepasseerde, lex enim futuris non præteritis dat formam negotijs.

Den patroon van den gevangenen Houb Palmen weet dit oock seer wel, en daerom heeft hij eerstelijck dit Souvereijn Hof door sijne eerste requeste met een hoope falsiteijten ende injurieuse figmenten weeten te surprenneren ende in dato den 18. november 1743 geobtineert eene surseantie gebouwt op sijne simpele allegatien.

Waeraf, gelijck men doens ter tijdt gehoort heeft, hij al eerst lange daernaer de declaratien gelicht heeft gehadt, ten eersten van de pastor tot Brounsem op het seggen van eenen fameusen schelm uijt de gevanckenisse van Hoensbroeck geëvadeert, die naerderhandt tot Eupen nochmaels in apprehensie genomen sijnde alwederom aldaer geëvadeert is.

Ende tweedens van den eer- ende eedtloosen Leo Creuwen. Waer ontrent men sich licht kan voortstellen dat gemelde patroon de concert met dito Creuwen niet weenigh op de concordantie in sal sijn bedacht geweest.

Hij heeft oock al veele dingen in sijne voors. eerste ende iteratieve requeste geposeert waervan men aenstondts de evidente falsiteijt gedemonsteert heeft.

Waerop dan dit Souvereijn Hof gedient is geweest de verleende surceantiën in saecken tegens Houb Palmen, Jaspar Hooghkirchen, Albert Weuben etc. bij decreet van den 8 februarij laestleden pure et simpliciter sonder eenige exceptie te lichten, mits dat twee commissarissen door ende uijt den Schepen stoel van Limborg te denomineren, in de instructie derselver saecken souden interveniëren, soo ende gelijck breeder te sien bij hetselve decreet alhier annex sub N°

Hebben sich die voors. Schepenen van Limborg alsnu van dese commissie geëxcuseert sulx en hadde (onder ootmoedige correctie) het voors. decreet in geenerleij manier behooren te altereren.

Emmers verders niet dan ten opsichte van het nomineren van twee nieuwe commissarissen, dewelcke anders niet en konden gecenteert worden als in de plaetse van den voors. schepenen te subintreren met denselve effecte van lichtinge van surceantie en verders als ofte de voors. schepenen de gemelde commissie selfs aenvierdt ende effectivelijck in saecke geïntervenieert hadden.

Maer het schijnt wel dat den patroon van Houb Palmen volgens sijne gewoonte dit Souvereijn Hof alwederom met nieuwe geïnventeerde valscheeden onder de handt moet hebben weten te surprenneren, als wanneer bij het nomineren van die twee nieuwe commissarissen een nieuw decreet de dato 5 junij laestleden ten voorschijn gekomen is, uijt crachte van welck die alreede geaccordeerde lichtinge van surseance wederom geretraheert wierde ende seffens gepermitteert aen de vrouwen van de drij voornoemde gevangenen (ende NB: in primo decreto principaliter agebatur) om hunne requesten te Hove gepresenteert inwendigh eenen maents te vervolgen, relaes tot de copij van hetselve annex sub n° ..

Den voors. patroon sich prevalerende van dit nieuw decreet en vergnoegen sich niet met alle de openbaere calomniën ende uijtgespeculeerde falsiteijten, die hij bij sijne twee eerste requesten protervâ(?) fronte in facto gestelt heeft, maer voorts gaende in sijne onbeschaemtheijt doch als nu niet aen nieuwe inventiens om tot sijn  verkeert ooghmerck te geraecken.

Sijnen medehulper den voors. eedtloosen Creuwen kompt hem hierinne daetelijck ter handt. Denselven vindt uijt en geeft voor, dat de personele responderinge van den gedetineerde Houb Palmen alleen op een kleen briefken geschreven ende onderteeckent was geweest. (doorgehaald: daer eenen genoegh was om sijnen ziele over aen den duijvel over te geven ..wesen) Hij treckt met den voors. patroon te velde, gaen in den avondt ten huijse van Sr. Tosses, Schoutet van Vaesraede ende president schepen van Hoensbroeck, soecken denselven in sijne laeste sieckte, waeraf hij oock ontrent de drie weecken daernaer gestorven is, met veele persuasiens, beloften ende offertes te suborneren, om eene vlach declaratie van denselven te vercrijgen, sooe als breeder te sien is uijt de stucken annex sub numeris .. ..

Men weet oock van goedehandt dat den notaris L'Allemand, die sich mede al in desen criminelen twist tot groote prejuditie van de goede justitie gesignaleert heeft, beneffens D.J.H. Limpens van Hoensbroeck voor het huijs van gemelde Tosses op de straet stonden, om in cas sich den selven door de voors. beloften en offertes hadde laeten suborneren, daetelijck bij der handt te sijn om de voors. versochde declaratie t'saemender handt te fabriceren.

Maer alhier loopen sij eens bots (doorgehaald: niet sonder uijten vande misvergenoegen) en moeten vruchteloos vertrecken niet sonder een uijtnemende misvergenoegen tegens eenen eenen man, die op sijn conscientie peijsde ende sich int laeste van sije daegen niet wilde laeten tot eenen schelm maecken.

Dit niettegenstaende en twijfelt men niet ofte dito Creuwen (gelijck men al onder de handt heeft hooren mommelen) sal evenwel noch soo onbesonnen sijn geweest van sijne declaratie raeckewnde de voors. personele responderinge van Houb Palmen aen de voors. patroon mede te deelen.

In welcken gevalle boven dat dit Hof genoeghsaem sal konnen sien uijt het origineel den selve ten processe alhier gevoeght, dat het geen contrefeijtsel en is.

Soude men alnoch in cas van noode door d'heren advocaeten Smets en Pelssers, die ten daege als wanneer dito Houb Palmen sijne personele responderinge gedaen heeft, op het casteel van Hoensbroeck waeren ende dieselve alsdoen gesien hebben, het contrarie daeraf konnen bethoonen.

Ten welcken tijde ja noch geene de minste questie en was van alle moeijelijckheeden, die zedert ten opsichte van dito Houb Palmen geresen sijn.

Ende wat apparentie is 'er oock dat men dese personele responderinge op een kleen briefken soude geschreven ende onderteeckent hebben, daer alle de andere soo wel als de declaratien ende recollectien der getuijgen ende alle overige acten in de criminele saecken tot Hoensbroeck gevloten ende waervan men een groot gedeelte voorleden jaere in handen van het Officie Fiscael gestelt heeft gehadt, altoost in forma geschreven ende door de criminelen respective ende getuijgen neffens de gerichtspersonen sijn onder teeckent geweest.

Het is wonder dat den patroon van Houb Palmen en dito Creuwen in soo eenen handt-tastelijcken misslagh gevallen sijn, waerbij sij ja aen dit Souvereijn Hof soo wel als aen alle de redelijcke werelt claer doen sijn, dat allen hunnen handel maer is een context van figmenten ende falsiteijten ende dat wel waer is gelijck men segt: mentitur iniquitus sibi.

Enfin Leo Creuwen en sal sijne eijgene handt niet konnen loochenen, (doorgehaald: soo als hij sijne zich in desen ende soo veele andere verscheijde posten alreeds verloochent heeft).

Hij en sal oock de geheele justitie niet loogenachtigh maecken, de welcke door sijne goddeloose trecken ende gesponnene leugenen nu al soo lange heeft moeten lijden.

Daer men deser zijdts voor godt ende geheele werelt protesteert, dat alle die opgegevene pretense abusen ofte irregulariteijten, t'zije van de exorbitantiën der torturen, van het hervatten ofte menaceren derselve bij de recollectiën, van het voorhouden der feijten met de specifique omstandigheden dier, van het suggereren der complicen en andersints, noijt in de justitie van Hoensbroeck gepasseert, maer alleen pro commoditate causæ gefingeert ende uijt gespeculeert sijn soo door de criminelen selfs als door derselver aengehoorige vrienden ende verwanten, alsmede oock door die alnoch ongevangene complicen ende voorst door den voors. patroon ende Creuwen gedivulgeert ende geconfirmeert, om daerdoor de justitiens der twee landen overal ende principalijck bij deseb Souvereijnen Raede odieus te maecken.

Alhoewel men sich dien aengaende simpliciter ad acta soude konnen refereren, die van allen het gene watt'er in de justitie gepasseert is (doorgehaald: het contrarie van de advertoire opgegeven figmenten daer aenwijsen, ende) volgens rechten geloof behooren te maecken, onaengesien oock allen het gene den voors. gedeserteerden geasumeert schepen Creuwen ende eenen geëvadeerden fameusen schelm hieraf willen beuselen.

Soo sal echter de manifeste falsiteijt van alle het voors. adversair geposeerde noch claerder mogen blijcken, als dit Souvereijn Hof sal gelieven te reflecteren eerstelijck op de meenighvuldige diefstallen die eenige der geëxecuteerden ende naementlijck Matthijs Ponts eenen merckelijcken naer de recollectie sonder einige de minste torture ende selfs in absentie van den scherprechter ultronce(?) et proprio motu de novo opgegeven hebben waervan de justitie selfs noijt eenige de minste kennisse gehadt hadde ende die men echter naerderhandt bevonden heeft effectivelijck geperpetreert te sijn.

Ende tweedens op de meenighvuldige confrontatiën, die de voors. geëxecuteerde tegens veele andere criminelen soo van Hoensbroeck als van Amstenraedt ende Schinnen gedaen hebben, waeronder self twee geconfronteerde van Amstenraedt met naemen Wijn en Hendrik Meels gevonden sijn geweest die bij de confrontatiën in presentie der twee respective gerechten verscheijde enorme misdaeden van huijsbraecken, knevelarijen, kerckdieverijen en vrouwecracht vrijwillig bekent hebben, geijck sulx uijt de acten van confrontatiën van gemelde Wijn en Hendrick Meels, die men bij het proces van Matthijs Ponts voorleden jaere in handen van het Officie Fiscael ex superabundanti gevoegt hadde ende die men altoos, des noodigh sijnde, aen dit Souvereijn Hof kan reproduceren, breeder te sien is.

Waeruijt dan genoeghsaem kan afgenomen worden dat hetgene raeckende de pretense exorbitantie der torturen ende het hervatten ofte menaceren derselve bij de recollectiens ab adverso wil geraetelt worden, allemael valsch is.

Verders sal alhier tot informatie van den Hove (doorgehaald: niet ondienlijck wesen) per parenthesin konnen dienen, dat den voors. Hendrick Meels sich meer dan eenen keer aen d'here pastor van Amstenraedt ende aen den secretaris aldaer, met naeme Bormans en self noch immediatelijck voor sijne doodt beclaeght heeft gehadt dat sijnen oome Corst Klinckerts door den viller daertoe was vervoert worden, gelijck gemelde heere pastor ende Bormans, dit noodigh sijnde, altoost onder eede sullen moete gestaen.

Welcken Hendrick Meels voorts oock soo wel als sijnen broeder Wijn, neffens Lenardt de Fonck ende Peter Peters tot Amstenraedt geëxecuteert als mede de geëxecuteerde tot Schinnen tot hunne doodt toe bij hunne bekentenissen gepersisteert ende daerop gestorven sijn.

Gelijck mede de geëxecuteerde op de Nieuwstadt ende tot Montfort en in specie Bernard en Hendrick Bex, villers van de Nieuwstadt ende dan Joannes Honnoffs, viller tot Sint Joist bij Montfort met desselfs vrouwe Ida Ponts insgelijcken tot het laeste toe en selfs noch op het schavot bij hunne bekentenissen gepersisteert ende daerop gestorven sijn.

Daer het nochtans aen de geheele werelt bekent is, dat alle de voors. criminelen door die geëxecuteerdens van Hoensbroeck het aller eerst ende door niemandt anders sijn aengeklaeght worden.

Waermede dan oock seffens komt te vallen het pretens profijt het gene den patroon van Houb Palmen wilt trecken uijt de pretense revocatiën van eenige der voors. geëxecuteerde tot Hoensbroeck.

Want men sal seeckerlijck aen niemandt konnen doen gelooven dat de accusateurs onnoozel sijn, daer de geaccusserde hun plichtigh kenne ende oock plichtigh daerop sterven.

Waeruijt dan oock verders nootsaeckelijcker wijse volght, dat die voors. pretense revocatiën den droevigen effect geweest sijn van dien goddeloosen eedt waermede sich dese malheureuste booswichten aen malcanderen verbonden hebben, ende aen wiens realiteijt deste weiniger te twijfelen is, dat den voors. Hendrick Bex ende Joannes Honnoffs hun op het laeste van hun leven aen hunne biechtvaeders buijten de biecht ten hooghsten daerover beclaegt hebben, seggende dat hun denselven meer beswaerde dan wel alle de schroomelijcke misdaeden die sij begaen hadden, gelijck (doorgehaald: Den Schout van Hoensboeck en meer andere hebben gehoort uijt den eijgen mondt der biechtvaeders self) men uijt den eijgen mondt der biechtvaeders selfs circonstantelijck gehoort heeft.

Ende daerom is het ten hooghsten te verwonderen, datter in den Lande van Valckenborgh geestelijcken konnen gevonden worden, die soo onnoosel sijn geweest van sich door den voors. patroon en dito Creuwen in die erreur te hebben laeten brengen van alle de boven geroerde absurditeijten te gelooven, die vrij al veel wijsselijcker ende Christelijcker gedaen hadden van hun met hunnen brevier te bemoeijen als met criminele saecken waervan sij niet geïnformeert waeren, ten soude alsdan soo veele eerafsnijdingen en publique scandalen niet gescheidt sijn nochte oock de goede justitie soo lange sijn geretardeert worden tot groote prejuditie van het gemeene best ende tot irreparabelen schaede der twee landen.

Den voors. patroon van Houb Palmen hadde sich behooren te addresseeren bij de Heeren pastores van Amstenraedt, Schinvelt, Nieuwstadt ende meer andere, die van de crimineele saecken geïnformeert waeren. Die souden hem van de revocatiëns van die geëxecuteerden tot Hoensbroeck wat meer licht hebben konnen geven. Maer hij mogte aldaer wel hebben konnen aenloopen gelijck bij d'heere pastor tot Schinnen, van wiens antwoordt hij sich seeckerlijck niet sal roemen. Ende men mogte hem oock wel voorgehouden hebben dese theologische quæstie: au advocato liceat .. conscientia furibus patrocinatii in præjudicium rei publica, gelijck dito patroon niet en konde ignoreren.

Aengesien men van seer goeder handt verwittigt is, dat seeckeren plichtigen, die mede van de fameuse bande was, tot hem gekomen ende hem versocht heeft van hem doch te willen helpen, vermits hij seijde gehoort te hebben dat hij oock van die (doens ter tijdt noch niet geëxecuteerde) criminelen van Hoensbroeck beticht was, dat gemelde patroon hem daerop geseijdt heeft dat hij sich aen hem oprecht moeste biechten, soo hij eene goede absolutie wilde krijgen ende ronduijt seggen ofte ende waeraen hij mede plichtigh was, ende dat hij patroon hem als dan soude weten te seggen, ofte hij hem soude konnen helpen ofte niet. Dat hij anderssints, in cas hij gevangen wierde ende de saecken sich alsdan anders mogten bevinden, niet meer in staet soude sijn van hem te helpen.

Dat dan desen client hem oock effectivelijck geavoueert heeft van mede geassisteert te hebben aen een huijsbraeck alwaer hij seijde maer op schiltwacht gestaen ende seer luttel daeraf geprofiteert te hebben. Gelijck oock aen eene kerckdieverije, alwaer hij int gelijcken maer op schiltwacht gestaen ende niet ofte seer luttel daeraf genooten hadde.

Waerop den gemelde patroon desen sijnen client versonden heeft, seggende dat de huijsbraeck al hadde hij oock maer op schiltwacht gestaen, den strop was, ende dat men hem voor de kerckdieverije noch wat fackelen vijer soude toevoegen waermede men hem met de roock naer den hemel soude laeten opgaen.

Dit heeft men uijt den mondt van de eijgene bloetsverwanten van gemelden patroon, die hetselve uijt desselfs eijgen mondt gehoort hebben.

Verders heeft men oock uijt den mondt van eenen seer geloofweerdigen heere, d'heere drossardt Brienen, aen wien den patroon van Houb Palmen self geseijdt heeft in substantia: dat hij wel wiste dat het allemael groote schelmen waeren, en dat daerom maer sochte de saecke op de lange baene te trecken, ofte sijnen client ondertusschen wellicht in de gevanckenisse quaeme te sterven, daer bij voegende in terminis: dat het hem liever was, dat denselven in de gevanckenisse quaeme te verrotten, dan wel op een radt.

Waermede komende tot het verder valsch opgeven van partije raeckende het pretens voorhouden der feijten met de specifique omstandigheden dier ende het suggereren der complicen salmen dit Souvereijn Hof hierover eerbiedelijck informeren, hoe ende gelijck alles dien aengaende in de oprechte waerheijt bij criminele examinatiën tot Hoensbroeck gepasseert is.

Ende voor eerst heeft men aen de vier eerste criminelen, te weten aen Matthijs Ponts en Peter Ponts ende Corst en Joannes Klinckerts naer pronuntiatie der respectie decreten van torture in generalibus terminis voorgehouden, dat sij plichtigh waeren aen verscheijde diefstallen.

Ende naer dat sij sulx bekent hadden, heeft men hun doen opgeven de generale complicen die sij kenden en wisten oijt op den diefstal met hun uijtgeweest te sijn, sonder dat men hun oijt eenigen gesuggereert nochte gedesigneert heeft.

Naer de genoemde complicen heeft men hun de feijten, waervan sij door verscheijde mede complicen soo van den Lande van s'Hertogenrade als van de Heerlickheijt Schaesberg consonantlijck beticht waeren, sonder eenige de minste omstandigheeden daerbij te voegen, voorgehouden. Dewelcke sij dan oock voor het meestendeel soo circonstantelijck bekent ende gedetailleert hebben, dat men genoeghsaem geconvinceert konde sijn, dat deselve effectivelijck daeraen plichtigh waeren.

En nopende de kerckdieverijen waervan sij door de voors. medecomplicen consonantelijck beticht waeren, heeft men goedtgevonden deselve in generalibus terminis daerover te ondervraegen, sonder eenige kercke te noemen, alhoewel deselve oock bij de articulen uitgedruckt waeren, bij welck middel dan oock bijnaer alle kerckdieverijen, die in den Lande van Valckenborgh begaen ende de omliggende landen begaen waeren voor ende naer den dagh gekomen sijn.

Aen de verdere criminelen, die naer de voors. vier eerste sijn gevangen worden, heft men alleen bij hunnen eerste personele responderingen eenige der apparentste feijten, waervan sij beticht waeren, oock sonder eenige de minste omstandigheeden voorgehouden.

Ende ter saecke tot de torture gedisponeert sijnde is hun anders niet voorgedraegen dan alleen dat sij plichtigh waeren aen verscheijde diefstallen, die sij oock dan instantelijck uijt hun self hebben moeten opgeven (doorgehaald: voorts. de generale complicen noemen, ende daernaer hunnen opgegevene diefstallen detailleren. Bij welck middel dan oock bijnaer alle de diefstallen die twee, drij, vier ende meer wij –). in dien verstande nochtans ende niet verder dan tot dat sij de apparenste diefstallen ende waeraen men het meest verseeckert was, dat sij plichtigh waeren genoemt hadden.

Bij welck middel dan oock bijnaer alle de diefstallen, die twee drij, vier ende meer uren in de ronde geschiedt waeren, en verscheijde waer de justitie selfs noijt hadde hooren van spreecken en die men echter naerderhandt waer bevonden heeft, sijn aen den dagh gekomen.

Naer alwelcke dus opgegeven diefstallen men getreden is tot de generale complicen die van de bande waeren ende die sij  wisten met hun uijtgeweest te sijn om te steelen, de welcke sij altoost hebben moeten noemen ende oock effectivelijck genoemt hebben uijt hun eijgen ende niet bij suggestie ofte specifique designatie, gelijck falso voorgegeven ende alleen pro commoditate causæ gefingeert wordt.

Ende alhoewel het in rechten notoir is, dat in criminibus nocturnis et ou...isse waer men geene eerlijcke getuijgen kan vinden, het aen een rechter vrijstaet ende gepemitteert is, eenen criminelen specifice te ondervraegen over de mede complicen, die door twee, drij ofte meer consonante getuijgen beticht sijn, waeronder oock als testies habiles gereeckent worden complices ejusdem vel eorundem criminam.

Soo kan men echter voor godt ende de geheele werelt protesteren dat sulx noijt in desen geheelen criminelen handel tot Hoensbroeck geschiedt is.

Maer dat ter contrarie den Schout soo wel als de geheele weth tot quijtinge van hun devoir ende conscientie ten uijtersten behoedtsaem dien aengaende altoost sijn te werck gegaen.

Soo verre oock dat men aanvanckelijck drij complicen door Peter Ponts genoemt, naementlijck Joannes Kraens, Matthijs de Bie ende Christian Reumkens niet heeft willen aenteeckenen, die echter immediatelijck daernaer door Matthijs Ponts in eodem ordine oock sijn genoemt worden ende die men oock naerderhandt bevonden heeft door verscheijde concordante betichtingen soo van geëxecuteerdens tot Schinnen, Amstenraedt ende Montfoort, als oock door hunne eijge confessiën groote en fameuse schelmen te sijn.

Waerontrent dit Souvereijn Hof naerder sal gelievente bemercken, dat in cas den Schout ende weth van Hoensbroeck soo onbesonnen hadden geweest ofte willen sijn van de complicen bij de torturen aen de gevangenen te suggereren ofte specifice te designeren, de gene men  geerne beticht soude hebben gehadt, soo hadde men sulx ja oock seer licht konnen doen ten opsichte van Houb Palmen ...de questio ende denselven op dieselve maniere gelijck voorgegeven wordt, door Joannes Klinckerts, Joannes Kraens en  Marie Ponts doen nomineren, die echter geen mentie van hem gemaeckt hebben.

Ende in de valsche suppositie als voor soude men oock moeten bevinden, dat in alle de personele responderingen altoost deselve complicen opgegeven waeren, daer men nochtans ter contrarie bevindt datt'er in de eene meer en in d'andere min verscheijdentlijck genoemt en opgegeven sijn volgens de verscheijde diefstallen ende de verscheijde gelegentheiden waerinne sij hun bij het effectueren derselve bevonden hebben.

Waeruijt dan genoechsaem kan afgenomen worden. dat men sich altoost vergenoecht heeft met de complicen, die sij proprio motu opgegeven hebben.

Tot welcken eijnde men noijt gemanqueert heeft deselve wel serieuslijck op hunne ziele saligheijt te vermaenen van geen te betichten die niet plichtig waeren ende vice versa van geen te verswijgen, die effectivelijck plichtigh waeren.

Naer het nomineren der generale complicen is men dan voorts getreden tot het detailleren van hunne opgegevene feijten, sonder hun eenige de minste omstandigheeden, gelijck hier boven geseijdt is, voor te houden.

Ende gemeenelijck vier en twintig uijren daernaer ofte oock wel twee en meer daegen daernaer, gelijck signantelijck met Matt. en Peter Ponts gescheidt is, is men voorts gegaen tot de recollectiëns.

Waerbij men hun dan oock onder de serieuse vermaeningen als voors. de volle liberteijt gelaeten heeft om soo ten opsichte van de complicen als van hunnen eijge feijten te persisteren ofte revoueren hetgene sij goedtvonden.

Gelijck dan oock somtijds al geschiedt is, dat sij den eenen ofte den anderen complice, die men echter van elders wel wiste van de bende te wesen. uijt particuliere insichten al hebben gerevoueert.

Als meede dat sij het een ofte ander feijt hetgene sij alreeds met alle omstandigheeden bekent ende gedetailleert hadden, insgelijcks al gerevoueert hebben, alwelcke revocatiëns dan oock al behoorlijck sijn geannoteert worden, niettegenstaende sij van het contrarie genoeghsaem overtuijght waeren, sonder dat men hun echter met de torture ofte met de menaceringe van dien tot de persisteringe heeft willen praemen.

Een evident exempel van dien is te sien bij de personele responderinge van Matthijs Ponts aengaende de schroomelijcke knevelarije ende beroovinge begaen ten huijse van Jan Essers op de Maegerouw, alwaer men volgens de concordante getuijgenissen van 't Land van Hertogenraedt en andere men wiste, dat hij den principaelsten acteur in dese droevige tragedie gespeelt hadde. Soo heeft hij echter, naer dat hij het feijt alreede bekent ende oock al eenige omstandigheeden daeraf gedetailleert hadde, desen post incontinenti gerevoceert, sonder twijfel uijt vreese, dat dit schroomelijck feijt sijne straffe merckelijck soude hebben vergroot. Hetgene men hem dan oock al heeft laeten glisseren, sonder hem daerover specialijck te willen doen tortureren.

Waermede dan oock seffens nochmaels geconfirmeert wordt het gene men raeckende de pretense ab adverso uijtgespeculeerde exorbitantie der torturen hierboven breeder aengehaelt heeft.

Men verhoopt dat dese voors. maniere van procederen, te weten de geconvinceerde criminelen sonder specifique articulen tortureren, hun eijgen doen opgeven, daernaer de generale complicen doen noemen ende voorts hunne opgegevene feijten doen detailleren, niet alleen door dit Souvereijn [Hof] niet en sal gedesapprobeert maer ter contrarie in alsulcken extraordinaire cas ende gelegenheijt van saecken waerinne sich het Landt van Valckenborgh ende de omliggende landen bevonden hebben ende alnoch bevinden, seer dienlijck ende nood... geacht worden.

Den voors. Schoutet van Hoensbroeck heeft dese maniere, te weten de geconvinceerde sonder specifique articulen te laeten tortureren ende hunne feijten uijt hun eijgen doen opgeven, het eerst gepractiseert aen den geëxecuteerde Joannes Kraens ende voorts aen de verdere, die zedert ter torture sijn verweesen geweest, gecontinueert, die de weth van Amstenraedt zedert insgelijcken naer gevolght ende haer oock seer wel daerbij bevonden heeft.

Ende hoe seer men oock getracht heeft van sich in alles met de uijtterste regulariteijt ende behoedtsaemheijt aen sijn devoir ende conscientie te quijten, ende sulx niet sonder groot perijkel van lijf en leven ende huijsen te verliesen, gelijck de spraeck al in het publicq van diergelijcke dreijgementen al over lange geloopen ende waervan men oock alreede de tentamina gesien heeft, hetgene men nochtans al ongemerckt heeft moeten laeten passeren.

Soo moet men echter alnoch bij middel van een hoope opgeraepde goddeloose falsiteijten ende calomniën getraverseert ende gepersecuteert, over al bij de luijdens, die van saecken niet geïnformeert sijn, schandelijck gediffameert ende bovendien mal à propos in excessive noodeloose costen gejaeght worden.

Waeruijt den anders niet kan resulteren als seer pernicieuse gevolgen voor het gemeene best in ruste goede






Volgende visie

Naar boven












INHOUD

Afstammelingen van Bokkenrijders

ENTREE

Verzameld door John van Eekelen
Tekeningen © Maaike van Eekelen

REGISTER