|
Naerder
Responderinge
Gedaen door den gedeti-
neerden Nol Caldenbergh
op den Casteele van Schinnen
heden den 15 decembris
1750 ten overstaen van
de schepen Gielis, Pijls,
beneffens den secretaris
Eodem is door
den heere officier alhier in judicio Extraordinario
gesisteert Nol Caldenbergh genoemt kranighen jonge,
den welcken heeft verclaert bij Responderinge gedaen
den 31 octobris lest leden te addeeren het naer
volgende
Dat hij door Anthon Hamers
aengeroepen ende met den selven gegaen sijnde tot
buijten het getzken van sijn huijs gaende in de
gemeine dorps straet ontrent den daer woonende
slotmaecker, heeft vinden staen
Gerlingh Daniels
en Anthon Winckens.
Welcke beijde sijn gegaen seggende van bier te gaen
drincken, tot tegens het huijs van Willem Ramaeckers,
alwaer stondt
This Swinnen van Puth,
ende tegens het huijs van Pijls stonden Richters
Noltjen ende Scheperkens Rutt tegens het huijs van
Daniel Meijers. Welcke voorschrevene tegens hem seijde
aals dat sij gingen stelen bij Henri Petri al waer vel
gelt waer, waer van hij gedetineerden oock wel wat
krijgen soude. Dat Anthon voors. hem Commandeerde
ontrent het Cruijs onder de boomen schiltwacht te
staen. Dat inmiddels Gerlingh Daniels naer het huijs
van Henri Petri ginge.
Ende korts daer naer bij hem gedetineerde op
sijnen post staende quaem den Capitain sigh noemende
Peter, woonende tot Geleen aen het eijnde langhs de
poorte van Anthoon Penris de tweede smitz opperwaerts
op de rechte handt als wanneer men naer het Eijnde
wilt uijtgaen, wesende van professie slotmaecker. Hij
gedetineerde segt den selven wel te kennen om dat hij
dikwiels aldaer aen de deure heeft gaen een stuck
broodt vraegen, en in het huijs differente reijsen
sigh gewarmt te hebben. Verclaert verders als wanneer
men aldaer wilt naer het huijs ingaen dat men comt
over een klein brughsken het welck light ovr een
grachtjen waer onder het mestweer doorloopt. Als dan
gaet men door een veeken alwaer men sigh moet op de
lincke handt draijen omnaer het huijs ofte smitz in te
gaen. Welcken voornoemden Peter is redelijck langh van
postuijr, hebbende lange smisachtichte haijren, Rondt
ende blanck van aengesight. Alwelcken Capitain tegens
hem seijde, his verbis blijf staen mantjen du suls
ouch wat krijgen ende daerop van hem wederom
Ewegh naer de weijde van Henric Petri,
Den gedetineerden een weenigh
blijvende staen heeft hooren kraecken ofte breecken,
ende raeckende de verdere omstandigheden, refereert
sigh tot sijne voors. Responderinge. Sijnde hij
gedetineerden op sijnen post staen gebleven, tot dat
Peter Schols tegen hem seijde, ganck nu van dijnen
post af, t' is nu gedaen.
Dat hij
gedetineerde daer op is gegaen tot aen de poorte van
voors. Petri, als wanneer hij gedetineerde onder
andere noch gesien ende gekent heeft Michel van
Spauwbeeck woonende aldaer wanneer men naer Spauwbeeck
opgaet op de lincke handt t' derde huijs opperwaerts
ende van Willem den speelman het tweede huijs
onderwerts, welcken onlanghs van het Hollants eens
gebannen is geweest. Dijen Michel hadde oock doens bij
hem sijnen oudsten soonen sijnde den jonge ende
spitzen kerel welcke hij bij den 8. art. sijner voors.
Responderinge bij Peter Schols genoemt hadde.
Alnoch heeft hij gedetineerde
bij de andere Complicen aen de poorte van Henri gesien
eenen van Geleen, kort en dick van postuijr, rondt van
gesight ende een weenigh gekrolde swarte haijren,
woonende tot Geleen op den pesch het derde huijs boven
Peter Keulers als men wilt naer Geleen ingaen, welcken
getrouwt is met de dochter van Jeuxken van Daneken.
Als oock eenen wolspinder met
naeme Joannes welcken neffens den anderen op den
pesch woondt, wesende middelmaetigh van postuijr,
hebbende roodt achige een weenigh gekrolde haijren.
Item eenen kerel woonende aen
het Eijnde van Geleen, sijnde langh van postuijr,
hebbende swert smesige lange haijren, en swert van
aengesight, op sijne rechte wange draegende een
lijnteecken, waerop hij over langen tijdt eens
gevallen is. Woont dight bij voors. Peter ofte
Capitain aen desen kant op de rechte handt tusschen de
poorte van Anthon Penris ende gemelden Capitein,
getrouwt sijnde met de dochter aldaer uijt het huijs,
wetende eenen slotmaecker, maeckende brugslooten.
Den gedetineerden verclaert dijen Corporael,
die hij bij sijne voorige responderinge genoemt heeft
niet anders te kunnen detailleeren dat den selven is
woonende tot Ophoven bij Sittaerdt, alwaer hij
gedetineerde gaende bedelen in sijn huijs is geweest.
Het huijs light als men van Leijenbroeck naer Ophoven
wilt ingaen op de linck handt het vierde huijs boven
den hof van Ophoven.
Item
Bernaerdt welcken gaet over landt met spenselen,
getrouwt met de suster van den keuckelaer sijn vrouwe
ende woont tot Kraewinckel onder Geleen, aldaer
ontrent een Crucifix het eerste huijs op de rechte
handt daer boven.
Alnoch het swart Peterken,
genaemt het moutheuvelken over eenige jaeren tot
Honsbroeck geapprehendeert geweest, sijnde eenen sandt
creemer,
Item Roojans Marie man, genoemdt Joannes
woonende in 't steeghsken tot het Hullenbroeck,
welcken hij in het beginsel met de andere heeft sien
naer de weijde van meer gemelde Petri ingaen.
Alle die gheene die hij gedetineerde hier
voorens nochmaels heeft als complicen van den voors.
diefstal genomineert, heeft denselven gesien als
wanneer den diefstal gebeurt was in de wijl de selve
uijt het huijs quaemen ende naer huijs wilden gaen.
Weet anders van desen diefstal niet meer te seggen als
het geene voorschreven is, als oock het geene bij
sijne respondeeringe den 31 octobris lest leden door
hem gedaen staet uijtgedruckt, waer toe hij is hem
refereerende ende persisteert daer bij als oock bij
sijne daer op gevolghde recollitie.
Item verclaert den gedetineerden Nol
Kaldenbergh mede plichtigh ende handtdaedigh te sijn
geweest aen den geweltdaedigen diefstal ende
knevelerije begaen aen de juffrouwen Gadee ten
haeren huijse tot Lutteredt ontrent de twee a drij
jaeren geleden.
Dat hij voor dijen diefstal ontrent eenen
maendt te bevoorens door sijnen oom Gerling Daniels,
die hem seijde dat hij onder de Compagnie der dieven
was, is aengesoght om sigh oock te begeven tot die
voorsz. Compagnie. Dat sulx geschiet is in den
slaghtijdt op eenen sondagh, alswanneer Gerlingh
voors. hem naer de hoogh misse alhier seijde, hij
soude naer middagh tot hem naer Wolfhaegen komen was
plencken. (babbelen, kletsen) Dat hij daerop aldaer s'
naer middaghs gekomen sijnde in het huijs van Gerlingh
heeft gevonden Scheperkens Rutt en Richters Nöltjen
van Schinvelt, den Cnijn van Amstenraedt, Anthon
Winckens van Nagelbeck,
Laum Cremers ende
het kuijperken van Schinnen, welcke twee leste Edogh
bij sijn aenkomst Ewegh gingen.
Dat Gerlingh voors. hem doens vraeghde ofte hij
oock wilde in hunne Compagnie wesen, te weten der
dieven ofte om te stelen. Den gedetineerde daer op
antwoorde wat hij in alsulcke Compagnie soude doen.
Gerlingh daer op repliceerde dat hij al soo lange
gestolen hadde sonder dat hem dijert halven ietwes
geschiet was, soo koste hij gedetineerde oock wel daer
onder komen. Seggende doens oock tot hem, die vier
voors. daer present dat sij oock daer onder waeren
ende hij gedetineerde sigh oock tot hun soude begeven.
Dat hij doens is te vreden geweest, wanneer sij wilden
daer onder blijven. Alswanneer dese uijtgegaen sijnde
Gerlingh Daniels hem in een boecxken aenschreef. Daer
naer hem beval hem beval uijtgaen ende Scheperkens
Rutt aenroepen. Den welcken daer op ingegaen is, ende
luttel daernaer uijtgekomen sijnde is Richters Noltjen
van s'gelijcken ingegaen ende naer dat desen oock
wederom uijtgecoemen, is Anthon Winckens voors. oock
ingegaen ende naer dat desen oock uijtquaem dede hij
hem gedetineerde ingaen.
Alwaer hij op eene bancke
heeft vinden staen twee kleene brandende keerskens,
een crucifixken, een cleen wit steene moeder godts
bilt, sijnde dese bancke bekleedt met eenen witten
doeck, waer op oock lagh een doode handt in eenen
plagge gedraeijt, ende daer neffens een cleen doosken.
Gerlingh heeft hem doens de Eedt voorgelesen en daer
naer hem van woorde tot woorde voorgesegt en hij
gedetineerden hem naergesproken en gedaen heeft mits
opsteeckende de twee eerste vingeren met de duijme
sijner rechter handt. Behelsende desen Eedt, –want hij
gedetineerde weet niet de selve woorden te seggen,–
dat hij Godt met de heijlige moeder godts afsweere
ende den duijvel toe. In cas hij daer naer gevanghen
werde, hij sigh eerder moeste laeten doodt pijnighen
als eenen van hen verraeden ofte in cas hij hen
verraedde ende daer naer uijtquaeme sij met hem souden
doen gelijck het diegheene soude gaen die alsoo
gevangen werden. Ende naer dat den gedetineerden desen
Eedt gedaen hadde, heeft Gerlingh hem gesegt uijt te
gaen de andere gesellen roepen. Dat hij met de selve
wederom ingecomen alles van voors. bancke ewegh was,
welcke doens seijden de selve Eedt doens gesworen te
hebben. Declarerende Gerlingh verder dat de enen
gelijck den andere gesworen hadde, en aen elck van hun
voor handtgelt versprak ses schillingen ...
... tot Puth tegens het huijs van Jan Wijngaerts
gekomen was, Gerlingh Daniels den welcken aen hem
seijde dat sij die nacht daer op volgende souden gaen
bestelen de juffrouwen Gadee tot Luttelraedt ende dat
den gedetineerden s' anderen avondts sigh soude laeten
invinden ten sijnen huijse tot Wolfhaegen.
Alwaer hij gedetineerde s' anderen daeghs aen
den avondt gekomen sijnde, heeft beneffens sijnen oom
Geerlingh gevonden Scheepkens Rutt en Richters Noltjen
voors., 't kuijperken van Schinnen, Laum Cremers, den
Cnijn van Amstenraedt ende Anthon Winckens. Dat sij
doens te saemen sijn gegaen naer Puth, alwaer This
Swinnen bij hun quaem, aengeroepen sijnde door
Gerlingh Daniels.
Aslwanneer sij malkanderen verders gegaen sijn
achte langhs Puth op naer Daneken aen, ende hun wegh
alsoo hebben vervolght achter Geleen om tot aen
t'Eijnde. Ende, daer komende op den wegh op het velt
die langhs het Eijnde op gaet, sijn door eene weijde
gegaen naer het huijs van meergemelde Peter ofte Capitain
en komende aldaer hebben in ander weijde recht daer
tegens over meer andere sien staen, welcke Gerlingh
voors. aenriepen, alswanneer dito Gerlingh hun dede
blijven staen.
Ende doens kloppende op de deure is opengedaen
ende ingegaen, ende een weenigh in het huijs geweest
sijnde is wederom uijtgekomen, heeft de drij voors.
met hem gedetineerde die den Eedt tot Wolfhaegen
geswoeren hadden, doen inkomen. Welcke ingecomen
sijnde bevoel den Capitain dat die andere drie souden
uijtgaen, alswanneer hij gedetineerden den selven Eedt
in handen van den Capitain noch eens hadde
uijtgeswoeren op deselve maniere gelijck hij tot
Wolfhaegen bij Gerlingh gedaen hadde. Uijtgenoemen dat
aldaer een cleen rondt tafelken was bekleet met een
cleen wit laeksken waerop stonden twee dergelijcke
brandende keertzkens, een cleen Crucifix, een wit
steene moeder godts bildgen ende oock die doode handt
met het doosgen. Ende als hij gedetineerde doens den
Eedt gedaen hadde, moeste wederom uitgaen ende
aenroepen Anthon Winckens. Welcken oock een weenigh
binnen geweest sijnde, riep hij stillekens aen
Scheeperkens Rutt, ende naer dat dijen een weenigh in
waere geweest, gingh Richters Nóltjen en hebben doens
alle vier separatelijck gemelde Eede in handen van den
Capitain gesworen. Als wanneer elck van hun vieen van
den Capitain becomen hadden ses schillingen, seggende,
daer is het geene het welck u Gerlingh versproken
heeft.
Den gedetineerden seght doens ten huijse van
voors. Capitain gesien te hebben Gerlingh Daniels met
sijnen soon Anthon woonende tot Gulpen, Laum Cremers,
t' cuijperke van Schinnen, den Cnijn van Amstenraedt,
Richters Nöltjen en Scherpkens Rutt, meergem. This
Swinnen, Peter Schols
Scillen Meven, gem. Michel met
sijnen soone van Spaubeeck,
lijr jeuxkens lijbe man, genaemt de
Cont van Munstergeleen de geëvadeerden Anthon, die
twee kerels van Geleen woonende op den pesch die hij
te bevoorens in dese responderinge detailleert heeft,
ende dijen kerel welcken neffens den Capitain aen t
Eijnde woont, met het lijnteecken op sijne rechte
wange voors.
Ende sijn alsoo te saemen uijt het huijs gegaen
tot op de weijde daer tegens over, alwaer stonden den
gedetineerden, keuckelaer,
Wijn Wijnen,
Francis Hamers, het swert Peterken genaemt het
moutheuvelken van Honsboeck. Roojans Marie man uijt
het Hullenbroeck, dijen Corporaal van Ophoven elcken
hij te voorens gedesigneert heeft ende eenige van
Herle welcke hij gedetineerde niet en kende.
Ende sijn alsoo door die weijde hunnen Capitain
gevolgt tot aen het huijs van voors. jouffrouwen
Gadee, alwaer Gerlingh Daniels de schiltwachten
stelde. Te weten Richters Nöltjen aen den stiegel
tegens het huijs over, Schepekens Rutt naer den kant
van den hof tot Luttelraedt ende eenige andere welcke
waeren gecommendeert om naer de weijde in te gaen. Hij
gedetineerde was door gem. Gerlingh op schiltwacht
gestelt buijten aen de poorte.
Als wanneer den soone van Gerlingh voors. onder
de poorte door kroop en hadde de poorte soo wel aen de
straet als aen de weijde open gedaen. Waer over den
Capitain welcken die andere in de weijde op schiltacht
gestelt hedde, komende over den stegel weder naer de
poorte op. Alswanneer gem. Gerlinghs soon Anthon door
sijnen vaeder ende Capitain wierde gecommendert om
door eene venstere te Cruijpen, – welcken hij oock
daer door heeft sien kruijpen, – is als doens de deure
geopent, waer door het eerste ingingen Gerlingh
Daniels met den gem. Capitain. Ende sijn hun meer
andere gevolght, sonder precies te connen noemen,
omdat d selve soo saementlijck invielen, als wanneer
hij gedetineerde in het huijs daedelijck licht sagh.
Ende onder tusschen quaem Peter Schols dickwiels
uijtvraegen aen de schiltwachten ofte sij niemandt
gewaer en wierden. Hij gedetineerde seght oock dat hij
doens heeft hooren kermen ende roepen 'jesus maria'.
Ende ontrent een ure in het huijs geweest
sijnde, sijn saemenderhandt weder uijtgekomen, van
welcke geselschap heeft sien packer draegen Peter
Schols, gem lijbe man van Munstergeleen. Ende alsoo
gegaen tot op die weijde recht tegen het huijs van de
Capitain, als wanneer sij van desen kant sig saemen
naer huijs gegaen. Addendo seght dat Gerlingh Daniels,
Peter Schols, lijbe man van Munstergeleen ende dan den
soone van Gerlingh Daniels met den Capitain sijn
gegaen tot in het huijs van den Capitain. alwaer de
packer sijn gebleven.
Ende dese sijne naerdere respondeeringe van
woorde tot woorde duijdelijck voorgelesen sijnde ende
gevraeght ofte iet daer bij ofte af wilde gedaen
hebben, heeft verclaert van neen. Maer verclaert uijt
druckeleijck daer over al te persisteeren, ende seght
allen t gheene voorschreven is waerachtig te wesen.
Daer op willende leven ende sterven ende heeft ten
dijen Eijnde dese Eijgenhandigh onder teeckent.
Den gedetineerde addeert dat hij bij den
Capitain, Eerdat sij gingen steelen bij de jouffrouwen
Gadee hadde becomen een half gelaesken brandewijn,
waer in gem. Capitain iet dede uijt een ander
gelaesken. Ende dat ingedroncken hebbende is hij gans
drocken ende gelijck eenen valschen mensch geworden.
Onder was geteeckent:
dit is de + merck van Nol Caldenbergh verclaerende
niet te connen schrijven.
(onderstondt quod attestamur)
en was geteeckent Daem Gielen, Hendrick Pijls, JH
Dullens secretarius
Pro Copia
JH Dullens secretarius
|
|
