DOCUMENTEN BOKKENRIJDERS

PROCESSTUKKEN

Extract uijt d'acten ventileerende
voor justitie Wellen
     in saecke
d'hr. L.G. Hollanders drossard deser
vrijheerlijckheijt q.q. inquirant
     Teghens
Joannes van Muijsen gevangen
gedetineerden welcken in sijne
bekentenisse op d'artieckels van
scherpe examinatie, ofte torture
ten 10 meij 1774 ten 10 uren smorgens
bekent heeft onder anderen als volght:

  Op den 4den art. van scherpe examinatie bekent vrijwillighlijck, dat nu ontrent de 14 jaeren gheleden hij gevangen[e], sijnde in het stedeken van Valckenborgh in eene herberge bij seeckeren N. Ackermans, ghelegen ontrent in het midden van die straeten als men van het casteel van Oost naer Maestricht gaet, aldaer gevonden te hebben den voorss. N. Ackermans, den broeder van soo genoemden Matthijs Ackermans, vergeselschapt met 10 of 11 van sijne medecomplicen, welcken aen den gevengenen gevraeght heeft of hij wilde onder hunne bende komen. Den gevangen heeft geantwort van jae.
  En heeft ten selven mael den voorseijden Ackermans den gevangen geleijt in eene kamer, alwaer hij hem den eedt der bende heeft doen uijtsweren. Welcke eede bestaet in de volgende worden, ende ceremoniën: dat hij Godt afswoere, ende den duijvel swoere getrouw te wesen, ende allen tijde den duijvel te aenroepen. Vorders heeft hij gespogen op het crucifix, welck voorss. herbergier N. Ackermans hen in de handt gaf. Onder welcken eede hij oock beloften heeft gedaen van malkanderen noijt te verklappen in wat staet, ofte gevangenisse sij oijt souden in comen.

  Voorders ex officio aen de gevangen gevraeght sijnde of hij noijt geene diefstallen met de selve bende heeft gecommittert, heeft bekent, dat ontrent een maent naer dat hij in die bende was aengenomen volgens voorige afspraeke gecoomen is tot Wijck in die stadt in Maestricht in eene herberge ghelegen in die straete gaende van die Maesbrugge naer de Wijckerporte ontrent het middagh van die straete, als men den houck om is in den Lindenboom. Aldaer gevonden te hebben den geseijden Ackermans geaccompagnert met Peter Driessen ende Gilis Tijs bijde soo hij vermeijnt van Ampstelraet met noch acht andere van Valckenburg, welckers naemen aen hem onbekent sijn.
  Aldaer gecomplottert te hebben om te gaen besteelen eene winninge ghelegen op de lincke seijde van de Abdije van St. Gerlach. Alwaer gecomen sijnde ontrent de 12 uren s'nachts, sijn geattakert geworden door die honden, op welckers gerucht die menschen van voorss. winninge oock sijn opgecomen, soo dat den gevangen weder is naer Wellen gekeert. Sonder te weeten waer sijne complicen sijn naer toe gegaen.

  Verders bekent hij gevangen, dat ontrent twee jaeren daernaer, hij, gecomen sijnde met eenige clompen tot Maestricht, is in die selve herberg weder uitgespannen geweest, alwaer hij weder eenige van sijne complicen heeft gevonden, te weeten den voorss. Ackermans met die acht voorseijde van Valckenborgh. Wanneer sij onder malkanderen besproeken hebben van ontrent een maent daer nae sigh bij malkanderen te bevinden op dese seijde van Maestricht in den Lindenboom, op den dagh, welcken als doen gespecificeert is, ende als nu aen den gevangen vergeeten is.
  Alwaer malkanderen gevonden hebbende hebben gecomplottert om te gaen besteelen het pannen huijs, ghelegen bij Millen sijnde eene hoegaerts herberge op den wegh van Tongeren naer Maestricht. Alwaer den voorss. Ackermans met 3 van sijne medecomplicen is ingebrouken, terwijlen hij gevangen met die vijf andere was op schiltwacht staende. Uijt welck huijs sij gestoolen hebben twee mans rocken, vier mans hemdens en twee voorschoeden. Van welcken diefstal hij gevangen voor sijne aenparte heeft gehadt eenen blauwen catounen voorschoet, welcke hij daer naer heeft wegh geworpen. . . . .

  Verders bekent, dat hij gevangen, dat nu ontrent seven jaeren gheleden seeckeren Peter Stas, - tegenwoordigen inwoonder van Wellen, woonende op den Bleijden houck in het huijs van Willen Oppen van Alken, sijnde oock van de bende van over de Maese, en gebortigh van Honsbroeck - vergeselschapt met Tilman Swennen, met hem declarant gecomen is op het dorp te Wellen aen de blinde voor het huijs van Arnol van Steen aen hem gevangen seggende, als dat hunne bende bijeen moeste comen in het Lindeboomken op dese sijde van Maastricht. (Sijnde op eenen sondagh, als Peter Stas hem dit heeft aengeseijt). En dat sij lieden den selven dagh des avonts sigh aldaer moesten bevinden.
  Op welck verspreek hij gevangen s'avonts ontrent seven uren sigh begeven heeft op die Appije tot Wellen, alwaer hij oock gevonden heeft Peter Stas, ende Tilman Swennen. Ende oock gedrijen gegaen sijn tot in voorss. herberge, genaemt het Lindeboomken alwaer sij gevonden hebben eenen van Herderen met naeme Jan Celis, hebbende maer een ooge, in dien tijdt jonghman, ende eenen seeckeren Willen Gerits oock jonghman van Herderen. Item aldaer nogh gevondente hebben den voorss. Ackermans vergeselschapt met Willen Philips, Jan Jacobs, ende Gilis Stas van Valckenborgh. Item Peter Driesen ende Gilis Tijs van Amptelraet, en voorders twee andere van Amsteraet, welckers namen hem onbekent sijn.

  Ende met die selve aldaer gecomplotteert te hebben op die straete voor voorss. huijs om te gaen besteelen het huijs van den Capitijn van Herderen cort bij de kercke ghelegen en vandaer gegaen sijn tot aen het voorss. huijs. Hebben die 4 voorgenoemde van Amstelraet beneffens Peter Stas van Wellen en N. Ackermans voorgenoemt een gat in voorss. huijs gebrouken, teghens de kamer soo hij vermeijnt. Ende die 6 voorss. daer ingegaen sijnde hebben uijt voorss. huijs gestoolen enig gelt ende clederen. Waeraf hij gevangen gehadt heeft voor sijn aenparte 15 gls. in gelt, en eene calamande onder camisolle met streepkens in, Peter Stas oock 15 gls etc. Hebbende  ieder der complicen naer proportie geprofiteert, behoudens den voorseijden Ackermans welcken een groot pack klederen voorsich voor uijt heeft behalden.
  Sijnde desen diefstal geperpetrert opt leste van april of het eerste van mei etc.

  Op den 12 junij 1774 heeft Joannes van Muijsen gevangen den voorss. diefstal, welcken hij hier boven geseijt hadde geschiet te sijn bij den Capitijn tot Herderen aen de kercke, bekent geschiet te sijn in een ander dorp soo hem dunckt ghelegen ontrent 3 quart. uur van het Lindeboomken gaende van Tongeren naer Maestricht op de richte sijde etc.

Extract uijt de bekentenisse
van Tilman Swennen
gevangen op d'artieckels
van scherpe examinatie
den 4 juni 1774

  Op de 22. art. bekent nu ontrent 6 à 7 jaeren gheleden versocht geweest te sijn door Peter Stas voorgenoemt sigh des avonts te laeten vinden tot Wellen op de Appije. Alwaer beneffens Joannes van Muijsen sigh begeven hebbende, hebben aldaer gevonden Peter Stas met welcken sij den selven avondt sijn gecomen tot in het Lindeboomken op den wegh van Tongeren naer Maestricht. Alwaer nogh gevonden hebbende Joannes Claes van Albeeck etc. N. Ackermans van Valckenborgh etc.
  Alwaer sig al te saemen gevonden hebbende gecomplotteert hebben om te gaen besteelen het huijs voorss. liggende op die rechte sijde van Tongeren naer Maestricht in een dorp ontrent die kercke, afgelegen van het Lindeboomken ontrent eene uure. Alwaer gestoolen hebbende heeft gehadt eene pistole voor sijne aenparte ende eene camisol, welcken hij daer gelaeten heeft. Hebbende aldaer op schiltwacht gestaen.

  Op den 24. art. bekent nogh met die voorgenoemde in den 22 art. gecomplottert te hebben om het casteel van den Auden biesen uijt te plunderen etc. Alwaer sigh te saemen gevonden hebben ontrent de 200 man ontrent 3 jaeren gheleden, en sijn aldaer verjaght geworden door het opstaen der menschen, en basschen der honden.
  Voorders bekent met deselve complicen nu over twee jaeren gheleden in het afgaen van den tijt gecomplottert te hebben het Stift van MunsterBilsen uijt te plunderen. Alwaer gecomen sijnde ontrent eene ure s'nachts en vermeijnende in te breecken, sijn verjaecht geworden door eenig gerucht, off aenkomen der menschen etc.

Wij Stadthalder ende Leenmannen des Edelen en Souverainen Leensaele van Munsterbilsen declareeren en attesteren dat j.j. R. de Bellefroid is Secretaris van ons Nedergericht ende Justitie Wellen, welckers signature in die qualiteijt gedaen, volkomen geloof waerdigh is.
Ter welcker eijnde hebben dese voor onsen Secretaris doen ondertekenen en met onsen segel bevestigt tot Munsterbilsen den 12. junij 1774

Afstammelingen van Bokkenrijders

Verzameld door John van Eekelen
Tekeningen © Maaike van Eekelen