Bokkenrijders en hun afstammelingen

Werden

Anna Werden uit Groenstraat, gefolterd, executie 1743

Leonard Errens Christoffel Kleijnen Maria Peters Jacob Hanssen

Anna Werden, over haar familie en herkomst is niets bekend, bezit land en is daarvoor akkerloon verschuldigd an een Jan Werden van Scherpenseel. Zij trouwt 2 okt 1738 in Eygelshoven Leonard Errens*, weduwnaar van Anna Mitdereinerhand en vader van vier kinderen. Zij woonden in de Groenstraat in het Overwormser kwartier van Ubach. Uit dit tweede huwelijk geen kinderen. Anna Werden wordt 27 (of 28) maart 1743 samen met haar man gearresteerd en 4 mei verhoord. Leonard Errens sterft in deze periode, op 6 juni 1743 in de gevangenis van kasteel Herzogenrath, waar Anna zelf ook gevangen zit. Zij wordt geconfronteerd met Christoffel Kleijnen*, Maria Peters* en 13 aug. met Jacob Hanssen*. Anna ontkent misdrijven gepleegd te hebben en wordt dus de dag daarna onderworpen aan een scherp verhoor en bekent, maar herroept deze verklaring weer. Na nieuwe tortuur bekent ze weer en 22 aug. wordt zij ter dood veroordeeld. Anna wordt 10 sept. 1743 terechtgesteld in Ubach over Worms op de heide bij de grens met Heerlen. Op deze dag worden zes mannen en drie vrouwen ter dood gebracht, een massale executie die veel volk op de been brengt "... niet slechts uit naburige plaatsen, maar ook uit dorpen die vier, vijf ja zes mijlen verwijderd waren."

ZIE VERDER:

— Documenten: in Scherp examen Peter Caspar ter Konig 15 juli 1743  Recollectie 23 juli 1743
..........Staat proceskosten opgemaakt 1751
..........Item akkerloon (voor landbezit?)

— LIT. - W. Gierlichs 'Bokkerijders in 't voormalig land van 's Hertogenrode (1940) p. 18
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 193/4, 248, 250 [samenvatting], 404
...- H.M.H.Goossens 'Ubach over Worms' (1981) p. 165 [samenvatting]
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg I' (2013) p. 121, 123. 'Deel II (2014)' p. 232
...- R. van Lieshout ‘Bokkenrijders in Zuid-Limburg' I (2019) p. 80, 95/8, 100, 102, 'Deel II (2020)' p. 107/8
..........'Deel III (2020)' p. 245.

Matthijs Werdens, beenhakker in Heerlen, gefolterd, galg 1774

Lins Schouteten Mathijs Crousen

Mathijs Werden wordt geboren in de Groenstraat onder Ubach en 1 maart 1774 gedoopt in Eygelshoven als zoon van Simon en Joanna Putmans. Woont in Heerlen en is beenhakker van beroep, welgesteld, zijn later geconfisqueerde land, vee en andere bezittingen brengen ruim 1250 gulden op. Hij trouwt als 21-jarige op 29 mei 1751 in Heerlen de 20-jarige Gertrudis Degens, gedoopt aldaar 31 okt. 1730 als dochter van Dionisius en Cornelia Smeets. Uit dit huwelijk worden van 1752 tot 1772 twaalf kinderen geboren. Het begin van het proces van het proces tegen Mathijs is in duisternis gehuld. Lins Schouteten* verklaart dat omstreeks jan. 1774 de schepen en de advocaat Pelt, vader en zoon, hem met belofte van geld en met bedreigingen en slagen hebben proberen te bewegen een belastende verklaring af te leggen tegen Mathijs, hetgeen hij weigerde. Het is niet duidelijk wanneer Mathijs aangehouden is maar op de derde van bovengenoemde maand jan. leggen de schepenen vast in een tussenvonnis dat ze nog geen definitief oordeel kunnen vellen. Mathijs blijft in detentie en zijn vrouw maakt daartegen bezwaar en richt diverse verzoekschriften aan de autoriteiten. In aug. gebeurt er opeens heel veel. Op 5 aug. heeft Mathijs Crousen* 'vrijwillig en uijt eigene beweginge versogd voor Heren Scheepenen van Heerlen te mogen konnen verschijnen en tot ontlastinge sijner conscientie te verklaeren wes hem gedetin. zedert sijne laeste gedaene vrijwillige bekentenissen alnog was in sijn gedachtenissen gekoomen': als medeplichtige is hem Mathijs Werdens te binnen geschoten. Op 6 aug. legt Lins Schouteten boven vermelde verklaring af en op 9 aug. wijzen de schepenen van Heerlen de rekesten van Geertruid Degens af en veroordelen in dezelfde zitting Mathijs tot scherp examen. Dit verhoor onder foltering neemt twee dagen in beslag 12 en 13 aug. en het protocol hiervan is verdwenen. Blijkens de formulering heeft Mathijs wel bekend, maar de gebruikelijke opsomming van gepleegde misdrijven ontbreekt. Hoe dan ook, hij is 3 okt. ter dood veroordeeld. Matthijs sterft 45 jaar oud op 5 okt. 1774 aan de galg op de Heesberg bij Heerlen. Gertrudis Degens hertrouwd 17 okt. 1778 met Mathias Kleinjans. Zij overleeft haar eerste man dertig jaar en overlijdt op 29 dec. 1804 in Heerlen.

ZIE VERDER:

— Documenten: Schepenen nemen geen beslissing 3 jan. 1774
..........In: Scherp verhoor Mathijs Crousen 5 aug. 1774
..........In: Verhoor Lins Schouteten 6 aug. 1774
..........Afwijzing rekest van Geertruid Degens 9 aug. 1774
..........Vonnis tot scherp examen 9 aug. 1774
..........Lijst scherper examen 12 & 13 aug. 1774
..........Vonnis 3 okt. 1774
..........Declaratie advocaat en procureur
..........Notarieel onderzoek naar bezit
..........Opbrengt executoriale verkoop

— LIT. - S.J.P. Sleinada, 'Oorsprong, oorzaeke; bewijs' (1779) p. 46 *
...- J. Russel 'De rooversbenden in de landen van Overmaas' (1877) p. 30 [kopie Sleinada]
...- Ramaekers & Pasing 'Bokkerijders' (1973) p. 134/5 *
...- A.Blok 'De Bokkenrijders' (1991) p. 217, 378 [samenvatting]
...- F. van Gehuchten 'Bokkenrijders. De schande van Limburg II' (2014) p. 103, 176, 247
–– * Klassieke literatuur over Bokkenrijders online